Një tempull antik i civilizimit Maya, i njohur si Aguada Fénix, është zbuluar në Meksikën juglindore, pas mijëra vjetësh fshehjeje nën pyje. Ekzistenca e tij u zbulua për herë të parë në 2020, me ndihmën e teknologjisë moderne si avionët dhe pajisjet e monitorimit inteligjent. Tani, pesë vjet më vonë, arkeologët po zbulojnë detaje të reja rreth këtij kompleksi monumental, i cili daton që në 3,050 vjet më parë dhe ka qenë në përdorim për rreth 300 vjet.
Aguada Fénix është e njohur si vendi më i vjetër dhe më i madh arkitektonik i civilizimit Maya, duke e tejkaluar madhësinë e qyteteve të njohura si Tikali dhe Teotihuacán. Një studim i publikuar në revistën “Science Advances” ka ofruar një kuptim të ri mbi këtë tempull, duke theksuar që ai përfaqësonte perceptimin e universit nga komuniteti i asaj kohe. Kompleksi ka në brendësi një sërë kryqesh, me një gropë në formë kryqi që mban objekte rituale.
Sipas profesor Inomata, autor kryesor i studimit, krijuesit e tempullit besonin se kozmosi ishte i strukturuar rreth këtij modeli kryqor, lidhur ngushtë me rendin e kohës. Ndërkohë, zona arkeologjike rezulton të jetë ndërtuar në fillimet e qytetërimit Maya, i cili arriti kulmin e tij mes viteve 400 dhe 900 pas Krishtit, kryesisht në territorin e Meksikës dhe Guatemalës së sotme.
Këto periudha karakterizoheshin nga zhvillime të rëndësishme, përfshirë ndërtimin e tempujve, rrugëve, piramidave dhe monumenteve të tjera, si dhe krijimin e sistemeve komplekse të shkrimit, matematikës dhe astronomisë. Zbuluar si një lloj “kryqi kozmik”, Aguada Fénix ofron një pasqyrë të rëndësishme mbi kultin dhe strukturën shoqërore të civilizimit Maya, duke theksuar zhvillimin e tij të thellë dhe pedagogjinë e pasur kozmologjike.
