Britania dhe Franca po përpiqen, me presidentin e Ukrainës, Volodymyr Zelensky, të zhvillojnë një plan paqeje për t’i dhënë fund luftimeve në vendin e tij, pas takimit të tij “katastrofik” në Shtëpinë e Bardhë me Donald Trump.
Megjithatë, nisma e shpallur nga Keir Starmer të dielën ngre pyetje nëse paqja është e mundur dhe me çfarë kushtesh, përballë armiqësisë së vazhdueshme ruse dhe synimeve të pasigurta të SHBA-së, thuhet në një analizë të publikuar në The Guardian.
A arrihet paqja në klimën aktuale?
Edhe pse Ukraina dhe Rusia thonë se duan një fund të luftës, vendet mbeten shumë larg marrëveshjes. Kremlini ende dëshiron të dominojë Ukrainën, të pushtojë sasi të mëdha territori dhe të sigurojë që Kievi të mos bashkohet me NATO-n.
Ukraina, ndërkohë, po lufton për mbijetesën e saj – dhe për të krijuar një të ardhme të sigurtë të pavarur brenda sferës perëndimore.
“Pikëpamja ime është se atë që dëshiron Rusia, SHBA nuk mund ta realizojë dhe ukrainasit nuk do ta pranojnë”, thotë Sir Lawrence Freedman, një profesor emeritus në King’s College në Londër.
Megjithëse Ukraina ka treguar se mund të pranojë një ndarje de facto afërsisht përgjatë vijave të frontit aktual, ajo pothuajse me siguri do të dëshirojë të luftojë – në vend që të pranojë kushte më të rënda.
Ndërkohë shumica e ukrainasve nuk duan të bien nën sferën ruse të ndikimit dhe dëshira për t’i rezistuar dominimit rus mbetet e përhapur në të gjithë shoqërinë ukrainase.
Çfarë ndodh nëse SHBA braktis Ukrainën?
Fiaskoja e së premtes në Shtëpinë e Bardhë ka lënë të dëmtuara marrëdhëniet diplomatike midis SHBA-së dhe Ukrainës, duke ngritur pyetjen nëse SHBA do të ndërhynte për të shkurtuar të gjithë ndihmën ushtarake të ardhshme për Kievin.
Megjithëse kanë mbetur gati 4 miliardë dollarë ndihmë ushtarake të pashpërndara, nga miratimet e dhëna gjatë administratës së mëparshme të Bidenit, të premten u sugjeruan se “ato mund të shkurtoheshin menjëherë”.
Ndalimi i ndihmës ushtarake të SHBA-së do ta bënte situatën në fushëbetejë më të vështirë për Ukrainën, megjithëse do të duhej kohë për të hyrë në fuqi.
Zyrtarët ukrainas të mbrojtjes vlerësojnë se rreth 20% e pajisjeve ushtarake që përdoren në luftë vjen nga SHBA (plus rreth 55% nga Ukraina dhe 25% nga Evropa), megjithëse pranohet se 20% është ndër më të aftët – dhe më të vështirat për t’u zëvendësuar nga Evropa apo gjetkë.
Por ndërsa Ukraina mbetet kryesisht në mbrojtje, përparimet ruse në Ukrainë ishin të ngadalta gjatë vitit 2024 dhe erdhën me shkallë të lartë viktimash, shpesh më shumë se 1000 të vrarë dhe të plagosur në ditë.
Asnjë qytet i rëndësishëm nuk u mor dhe Moskës do t’i duheshin edhe dy vjet të tjera për të pushtuar pjesën tjetër të rajonit të Donetskut në lindje, me shkallën e përparimit të vitit të kaluar, sipas Institutit për Studimin e Luftës.
A mund ta mbyllë Evropa hendekun e mbështetjes ushtarake të SHBA-së?
Është e vështirë të shihet se si Evropa mund të zëvendësojë gjithçka që ofron SHBA, që do të thotë se situata ushtarake e Ukrainës do të mbetet e vështirë.
Rachel Ellehuus, drejtoresha e përgjithshme e Institutit Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara, thotë se kontributi i SHBA-së është veçanërisht i rëndësishëm në tri fusha: mbrojtja ajrore, ku ka vetëm alternativa të kufizuara evropiane ndaj sistemeve Patriot; raketa balistike me rreze më të gjatë, me Gjermaninë që ka refuzuar të japë raketa Taurus dhe raketa franko-britanike Storm Shadow në mungesë; dhe, së treti, komunikimet satelitore, ku Starlink i Elon Musk mbetet kritik në front.
Ekziston edhe çështja e kostos. Deri më tani, SHBA-ja ka dhënë 33.8 miliardë dollarë në armë dhe municione dhe i ka ofruar Kievit fonde për 33.2 miliardë dollarë të tjerë për të blerë armë të prodhuara nga SHBA.
Ndihma ushtarake evropiane ka qenë në një nivel monetar pothuajse identik, në 62 miliardë euro sipas Universitetit të Kielit në Gjermani, që do të thotë se donacionet do të duhet të dyfishohen për të mbushur boshllëkun plotësisht.
Kjo do të ishte një ngritje e konsiderueshme, duke çuar në sugjerime të reja se disa nga 300 miliardë dollarët e Rusisë në asetet e ngrira të bankës qendrore duhet të përdoren për të ndihmuar në financimin e përpjekjeve të luftës të Ukrainës, megjithëse është e paqartë nëse është ligjërisht e mundur për ta bërë këtë.
A mund të garantojë Evropa një paqe në Ukrainë, pa SHBA-në?
Megjithëse ka pasur diskutime rreth krijimit të një “force sigurie” të udhëhequr nga evropianët për të ndihmuar në garantimin e paqes në Ukrainë, kjo do të kërkonte të paktën një armëpushim.
Rusia ka thënë tashmë se është kundër vendeve që janë anëtare të NATO-s që të ofrojnë paqeruajtës, por ndërsa mund të mos jetë në gjendje të ushtrojë një veto mbi territorin që nuk kontrollon, kundërshtimi i saj do t’i linte trupat evropiane në vend në një pozicion të rrezikshëm.
Britania kishte “shtyrë” që SHBA-ja të siguronte një “mbështetje” për çdo forcë stabilizuese në Ukrainë, me shumë gjasa në formën e fuqisë ajrore, por Starmer nuk mori një premtim të fortë nga Trump në takimin e tij në Shtëpinë e Bardhë me presidentin amerikan.
Përplasja e së premtes midis Trump dhe Zelensky e bëri këtë perspektivë edhe më pak të mundshme, me presidentin amerikan që akuzoi homologun e tij për “luajtje bixhoz me Luftën e Tretë Botërore”.
“A do të marrë Evropa një premtim mbështetës nga SHBA? Nuk mendoj kështu”, thotë ish-këshilltari i sigurisë kombëtare Lord Ricketts, shkruan The Guardian, përcjell Telegrafi.
Kjo, megjithatë, ngre problemin e vështirë se si do të garantohej siguria e paqeruajtësve evropianë në Ukrainë nëse Rusia do të thyente çdo armëpushim.
Ku e lë kjo NATO-n dhe aleancën transatlantike të sigurisë?
Realiteti evident është se, ndërsa Trump është president, kompakti që nënvizonte sigurinë evropiane për dekada është zhdukur.
Evropa kishte qenë në gjendje t’i jepte përparësi zhvillimit ekonomik, ndërsa SHBA zgjeroi një ombrellë sigurie në rritje që shtrihej pothuajse në të gjithë kontinentin.
