Sistemi arsimor parauniversitar po përjeton një tkurrje të theksuar, sipas të dhënave të Institutit të Statistikave. Gjatë vitit shkollor që sapo mbyllet, rreth 11 mijë fëmijë kanë munguar nëpër shkolla, një rënie e konsiderueshme krahasuar me vitin e kaluar. Arsimi bazë ka pësuar uljen më të madhe, me rreth 7 mijë nxënës më pak në arsimin 9-vjeçar dhe 2,565 më pak në gjimnaz. Suela Koçibellinj, një ekspertë e edukimit, e lidh këtë zvogëlim me faktorët demografikë, si ulja e lindjeve në dekadën e fundit dhe migrimet nga zonat periferike drejt Tiranës.
Ekspertja thekson se ulja e numrit të nxënësve në arsimin 9-vjeçar është alarmante, duke reflektuar mungesën e politikave sociale dhe financiare mbështetëse për çiftet e reja. Ajo tregon se në vend të përmirësimit, shoqëria shqiptare po përballet me një problem të thellë demografik, duke theksuar se nuk ka më të paktën dy fëmijë për familje.
Sipas Koçibellinj, rënia e regjistrimeve, që arrin në 2.6%, ka sjellë numrin total të nxënësve në rreth 406 mijë. Ajo sugjeron se këto shifra duhet të shërbejnë si një bazë për riorganizimin e politikave arsimore. “Duhet të kuptojmë se cila është situata dhe ku dëshirojmë të shkojmë”, thekson ajo, duke shtuar se plaka e shoqërisë kërkon prioritet në zhvillimin e arsimit dhe planifikimin e nevojave të mësuesve në të ardhmen.
Një shqetësim tjetër është bashkimi i shkollave 9-vjeçare me ato të mesme për shkak të rënies së numrit të nxënësve, veçanërisht në zonat rurale. Kjo ka çuar në mbylljen e institucioneve arsimore, proces i cili, sipas Koçibellinj, ndikon thellësisht në shuarjen e komuniteteve lokale. Ajo thekson rëndësinë e shkollave dhe qendrave shëndetësore për mbijetesën e komuniteteve dhe zhvillimin e tyre të ardhshëm. Situata kërkon një vlerësim dhe strategji të re për t’u përballur me sfidat që sjell ndryshimi demografik dhe migracioni i brendshëm.
