Reportazh nga Ferit Lika/ Gazetar- Timoni.al
Në zemër të Tiranës, jo shumë larg Bulevardit të Madh ku flamujt e Partisë Socialiste dikur valëviteshin me krenari në çdo fushatë, sot mbretëron heshtja. Në rrugicat e njohura të njësive 5, 8 apo 11, mes pallateve të lodhura nga koha dhe varfëria, banorët flasin me zë të ulët, por me zemër të mbushur plot. Zhgënjimi nuk fshihet më.
“Kam qenë socialiste gjithë jetën. Votën nuk e kam çuar kurrë tjetërkund. Po këtë radhë nuk dal fare. Rama na premtoi legalizimin e shtëpisë, por vetëm mashtrime. Erdhi, mori votat dhe iku,” thotë Lida, 58 vjeçe, banuese në zonën e “Bregut të Lumit”, një nga lagjet e prekura nga premtimet e pambajtura për legalizim dhe urbanizim.
Në Durrës, situata është edhe më e rëndë. Pas tërmetit të vitit 2019, shumë familje ende jetojnë në kushte të përkohshme, të harruar nga institucionet. “Na premtuan rindërtim, por shpia ime është ende me trarë dhe najlon. Dërgova kërkesa, asnjë përgjigje. Djali iku në Angli, se këtu nuk kishte më shpresë. Nuk do të votoj më kurrë,” shprehet me revoltë Astriti, 61 vjeç, banor në lagjen nr. 17.
Shumë prej tyre nuk kanë harruar fjalët e Ramës në fushatat e mëparshme. “Ne do të ndërtojmë Shqipërinë që duam”, “Do legalizojmë çdo shtëpi”, “Askush nuk do të mbetet pas”. Por për qytetarët e zakonshëm, këto janë kthyer në fjali bosh që vetëm sa thellojnë dhimbjen e premtimeve të pambajtura.
Në zonën e Laprakës në Tiranë, një grup pensionistësh mbledhen çdo pasdite te një stol i vjetër përballë një qendre shëndetësore. Tema e ditës? Zgjedhjet. Por ndryshe nga vitet e kaluara, këtë herë nuk ka entuziazëm.
“E kemi mbështetur si të ishte biri ynë. Sot na shikon nga lart. Paguajmë më shumë për drita, për ilaçe, për bukën e gojës. Nuk kemi as legalizim, as ndihmë. Kush më voton kështu?” pyet me ironi Petra, një grua 66-vjeçare që thotë se dikur ka organizuar vetë qendra votimi për PS-në.
Ndërsa për të rinjtë, dëshpërimi ka marrë një formë tjetër – largimin. Emigrimi është kthyer në zgjidhjen e vetme. “Unë kam dy djem në Itali. As nuk duan të dëgjojnë për Shqipëri. Këtu nuk ka të ardhme. Sa herë ka zgjedhje, na gënjejnë me nga një rrugë ose një kosh plehrash,” thotë Ramizi nga Durrësi.
Bojkoti nuk është thjesht një vendim momental. Për shumë prej tyre është një akt i qëllimshëm, një refuzim për të qenë pjesë e një loje që nuk ndryshon kurrë. “Nuk shoh më motiv për të votuar. Të gjithë janë njësoj. Po Ramën e kam votuar me shpirt, ndaj dhimb më shumë,” thotë Fatmiri nga Kombinati.
Ndërkohë që data 11 maj afrohet, sinjalet janë të qarta: baza socialiste në qytetet e mëdha nuk është më e njëjta. Nuk ka më mobilizim, nuk ka më flamuj, nuk ka më zëra që thërrasin për “rilindje”. Ka vetëm heshtje, zhgënjim dhe ndjenja të thella tradhtie.
Në këtë atmosferë, nuk flitet më për fitore. Flitet për largim. Për bojkot. Dhe mbi të gjitha, për një ndëshkim moral ndaj një lideri që, sipas banorëve, nuk i deshi kurrë, por vetëm i përdori.
Sot, shumë prej tyre janë të zhgënjyer, të varfëruar, të braktisur. Dhe kanë vendosur të mos e falin më.
“Na premtuan legalizimin, na prishën shtëpinë”
Në lagjen “5 Maji” të Tiranës, një zonë ku dhjetëra familje janë përballur me prishje banesash për “projekte zhvillimi”, shumë banorë ndihen të mashtruar. Shumë prej tyre ishin ndër të parët që e votuan Edi Ramën në 2013, dhe që më pas qëndruan besnikë në 2017 dhe 2021.
“Na premtoi legalizim, pastaj erdhën me fadroma dhe na i prishën shtëpitë. Ku të shkojmë? Jetojmë me qira, pa mbështetje. As bonus qiraje nuk kemi marrë për muaj të tërë. Unë nuk votoj më kurrë për këtë njeri,” thotë Safeti, 52 vjeç, ndërsa punon në një servis makinash.
Gruaja e tij, Mimoza, shton me lot në sy: “Kam qenë në çdo miting të PS-së. Kam brohoritur për Edi Ramën. Sot nuk dua as ta dëgjoj në televizor.”
“Sot jemi më të varfër se kurrë”
Në Durrës, varfëria është kthyer në realitetin e përditshëm për shumë familje. Në lagjen nr. 14, pranë stacionit të trenit, dyqanet janë gjysmë të mbyllura dhe njerëzit rrinë pa punë. Premtimet për zhvillim ekonomik, turizëm dhe investime janë kthyer në tym.
“Nuk ka punë, nuk ka ndihmë, nuk ka as shpresë. I kam dhënë votën Edi Ramës për çdo zgjedhje, por më mashtruan. Unë, familja ime, farefisi im, këtë herë nuk do dalim fare,” thotë Besniku, 47 vjeç, ish-punëtor ndërtimi.
Ai tregon se djali i madh është larguar drejt Gjermanisë, ndërsa vajza e vogël ëndërron të shkojë në Angli. “A ka më mallkim më të madh se t’i largohen fëmijët nga vendi sepse s’ka më të ardhme?”
Nga dashuria te zhgënjimi: “Ramën e deshëm si të ishte i yni”
Ka një dimension emocional të fortë në zhgënjimin e socialistëve. Në Kombinat, një zonë e njohur për përkrahjen tradicionale ndaj PS-së, shumë banorë ndihen të përdorur.
“Ramën e kam dashur si të ishte biri im,” thotë Petra, 65 vjeçe, ish-mësuese. “Kur dilte në mitingje, më mbusheshin sytë me lot. Më dukej i ndershëm, i kulturuar, i ndriçuar. Sot nuk ka më ndriçim, vetëm errësirë.”
Ajo tregon se legalizimi i shtëpisë së saj ka ngecur për më shumë se 10 vjet. “Na sollën topografë, na matën, na fotografuan. Na dhanë shpresa. Por certifikata s’erdhi kurrë. Edi Rama s’mund të ma kërkojë më votën.”
Bojkoti si protestë, jo apati
Ndryshe nga sa mund të besohet, mospjesëmarrja në zgjedhje nuk është thjesht mungesë entuziazmi. Për shumë prej këtyre qytetarëve, është një akt i qëllimshëm. Një formë e qartë proteste.
“Nuk kam ndërmend të votoj asnjë. As PS, as PD, as asnjë parti tjetër. Por mos dalja ime është një goditje për Ramën. Do të kuptojë që nuk jemi më delet që na çon ku të dojë,” thotë Elidoni, 34 vjeç, banor i Shkozës, me tre fëmijë dhe pa punë të qëndrueshme.
Edhe në Durrës, ndjenja është e njëjtë. “Kjo nuk është mospjesëmarrje, është refuzim. Nuk dua të jem pjesë e kësaj gënjeshtre që e quajnë ‘zgjedhje’,” thotë një tjetër banor në lagjen “Plazh”, që kërkon të mbetet anonim.
Një bazë që po rrëshqet!
Për herë të parë në mbi një dekadë, Partia Socialiste po përballet me një krizë të thellë besimi brenda vetes. Nuk është thjesht opozita që e sfidon, por baza e vet që po i kthen shpinën. Socialistët e zakonshëm, ata që bënë fushata, që ndanë fletëpalosje, që u rreshtuan pa kushte, tani janë të heshtur, të zemëruar dhe të vendosur për të mos e falur më Ramën.
Zgjedhjet e 11 majit mund të sjellin fitore numerike për PS-në në disa zona, por humbja më e madhe do të jetë ajo morale: humbja e zemrave dhe mendjeve të njerëzve që dikur e mbështetën me pasion.
“Nëse do të donte, do kishte bërë”
Mes zërave të shumtë, një fjali përsëritet nga shumë qytetarë: “Nëse do të donte, do i kishte bërë.” Ata nuk besojnë më në justifikime. Kanë parë se si pushteti përdoret për luks, për oligarkë, për projekte fasadë.
“Na thonë që legalizimet duan kohë. Po për kullat në Tiranë, për koncesionet, për shkatërrimin e Teatrit, sa kohë u desh? Kur do, mundet. Kur nuk do, mashtron,” thotë Agroni nga Tirana.
“Nuk jemi më të njëjtët”
Tirana dhe Durrësi, dy bastione të mëdha socialiste, po përjetojnë një tronditje të heshtur. Nuk ka më mitingje spontane, as brohoritje për “rilindjen”. Ka heshtje, ka zemërim, ka bojkot.
Në 11 maj, shumë nga këta njerëz nuk do të jenë në kutitë e votimit. Do jenë në shtëpitë e tyre, në heshtjen e refuzimit. Dhe kjo heshtje flet më shumë se çdo fjalim.
Sepse kur zemra që të dashuroi të braktis, nuk ka më kthim.
