Tiranë, Qershor 2025 — Në heshtje të plotë dhe pa transparencë për qytetarët, një nga kompanitë kryesore të telekomunikacionit në Shqipëri, One Albania, ka instaluar pajisjet e teknologjisë së avancuar të mbikëqyrjes së trafikut në internet, Deep Packet Inspection (DPI). Kjo teknologji, e përdorur gjerësisht nga regjime autoritare në botë, ka potencialin e frikshëm për të kontrolluar, censuruar dhe përgjuar çdo komunikim online të qytetarëve shqiptarë — dhe pyetja që shtrohet sot është e tmerrshme: A po përfundojnë këto të dhëna në duart e shërbimeve të inteligjencës ruse?
DPI: Mjeti i frikshëm i kontrollit total mbi internetin
Deep Packet Inspection nuk është thjesht një pajisje teknologjike për menaxhimin e rrjetit, por një armë e fuqishme për shkelje të privatësisë. Ai lejon kompanitë dhe autoritetet të:
- Lexojnë përmbajtjen e çdo pakete të dhënash që kalon në rrjet.
- Ndërhyjnë në mesazhe dhe video, duke i bllokuar ose modifikuar në kohë reale.
- Identifikojnë përdorues që përdorin mjete për anonimitet, si VPN ose Tor.
- Monitorojnë sjelljen online dhe ndjekin çdo hap të përdoruesve në internet.
Në botë, DPI është sinonim i censurës dhe shtypjes digjitale. Kina e përdor për të bllokuar termat politikë dhe për të kufizuar qasjen në platforma si Signal apo VPN. Rusia ka ndërtuar “Internetin Sovran” duke instaluar pajisje DPI që i ndalojnë mediat e pavarura dhe mbikëqyrin qytetarët gjatë protestave.
Një rrezik i paralajmëruar që po ndodh në heshtje në Shqipëri
Qeveria shqiptare i bleu dhe kompani të tilla si One dhe Vodafone i instaluan pajisjet DPI në rrjetet e tyre, duke justifikuar përdorimin e tyre me “nevojën për të bllokuar TikTok për sigurinë e fëmijëve.” Por ekspertët teknologjikë shohin diçka tjetër: një mjet për përgjim dhe kontroll të pakufizuar.
Besmir Semanaj, ekspert i teknologjisë, paralajmëroi me kohë se DPI është një rrezik i madh për privatësinë dhe lirinë e internetit në vend. Ai e përshkroi teknologjinë si një “mjet që u lejon ISP-ve dhe autoriteteve të inspektojnë detajisht çdo paketë të dhënash që kalon në rrjet.” Kjo nuk është thjesht menaxhim i rrjetit, është kontroll i plotë, dhe pa një kuadër ligjor të qartë, është një dhunim i të drejtave themelore.
Kompania One dhe rreziku i lidhjeve me shërbimet ruse të inteligjencës
Një nga shqetësimet më të mëdha është se pajisjet DPI të përdorura nga One janë të njëjtat marka dhe modele që përdoren në Rusi nga kompania shtetërore Rostelecom në bashkëpunim me FSB-në, agjencinë e njohur të inteligjencës dhe mbikëqyrjes. Kjo ngre pyetjen e frikshme: A po i shpërndan One të dhënat e shqiptarëve me agjenci të huaja?
Në mungesë transparence nga ana e kompanisë dhe mungesë kontrolli ligjor mbi këto pajisje, ekziston një boshllëk i madh sigurie që mund të shfrytëzohet për qëllime të panjohura dhe të dëmshme për qytetarët.
Përse rrezikohen të dhënat personale dhe liria online e shqiptarëve?
Përmbajtja e internetit të shqiptarëve nuk është më e sigurtë. Nëse DPI qëndron në rrjetet e një kompanie si One, ai:
- Mund të regjistrojë çdo mesazh, email, video, kërkim në internet dhe përdorim aplikacionesh.
- Mund të krijojë profile të hollësishme të sjelljes së përdoruesve.
- Mund të përdoret për ndjekje politike, shantazh, apo manipulim.
- Mund të krijojë një mjedis frike dhe vetëcensurimi, ku qytetarët ndihen të survejuar dhe të pambrojtur.
Nëse këto të dhëna përfundojnë në duar të shërbimeve të inteligjencës ruse, rreziku bëhet i jashtëzakonshëm: përdoruesit mund të shndërrohen në objekt survejimi, përfshirë ata që janë kritikë ndaj regjimit, aktivistë të të drejtave të njeriut, apo gazetarë.
Mungesa e transparencës dhe përgjegjësisë – një plagë për demokracinë
Derisa autoritetet shqiptare dhe kompania One refuzojnë të japin shpjegime të detajuara për përdorimin e DPI-së, qytetarët mbeten të pafuqishëm përballë një sistemi që i ekspozon në mënyrë të drejtpërdrejtë.
- Nuk ka asnjë raport publik që tregon se çfarë të dhënash mblidhen.
- Nuk ka kuadër ligjor që kufizon dhe kontrollon këtë mbikëqyrje.
- Nuk ka mekanizma për të ankuar ose kontrolluar keqpërdorimet.
- Nuk ka përgjegjshmëri nga kompania One ndaj qytetarëve.
A është koha për një hetim të plotë dhe masa urgjente?
Kjo nuk është thjesht një çështje teknike. Është një betejë për të drejtat tona themelore dhe për të ardhmen e demokracisë shqiptare. Pajisjet DPI dhe mungesa e transparencës rrezikojnë të shndërrojnë internetin në një hapësirë të kontrolluar dhe të survejuar totalisht, me pasoja të rënda për lirinë, sigurinë dhe privatësinë.
Është koha që institucione të pavarura të ndërhyjnë, që One të përgjigjet dhe që qeveria të vendosë rregulla të forta mbrojtëse për qytetarët.
Redaksia e portalit Timoni.al mbetet në pritje të përgjigjeve nga One Albania dhe autoritetet përkatëse, ndërkohë që fton qytetarët dhe ekspertët të bashkëpunojnë për të zbuluar të vërtetën dhe për të mbrojtur të drejtat tona online.
