Në “Indeksin Ndërkombëtar për të Drejtat e Pronës 2024”, Shqipëria renditet e 82-ta nga 125 vende në nivel global dhe e 20-ta nga 25 shtete në Europën Qendrore Lindore dhe Azinë Qendrore).
Pozicionimi i ulët i Shqipërisë në rang global nxjerr në pah problemet e vazhdueshme me çështjet e pronësisë që ekzistojnë në vend.
Sipas rezultateve të indeksit, në Shqipëri, e drejta e pronës fizike (PPR), doli si komponenti më i dobët, i vlerësuar me 4.2 pikë nga 8.5 pikë që është maksimumi. I ndjekur nga komponenti “Mjedisi ligjor dhe politik” (LP) i vlerësuar me 4.3 pikë nga 8.7 pikë që është maksimumi. Komponenti i të Drejtave të Pronësisë Intelektuale (IPR) u vlerësua me 5.2 pikë nga 8.6 pikë që është vlerësimi maksimal për të.
Indeksi për drejtën e Pronës (IPRI) që përshin totalin e gjithë komponentëve të mësipërm për Shqipërinë në 2024 ishte 4.5 pikë.
Nga Europa, Shqipëria lë pas vetëm Turqinë dhe Bosnjë Hercegovinën.
Sipas raportit ndër 15 vendet më të mira për vitin 2024 u kryesua nga Finlanda me IPRI-në rezultati (8.1), e ndjekur nga Singapori, me IPRI 7.9 pikë, Danimarka 7.8 pikë, Hollanda 7.8 pikë, Luksemburgu (7.7), Suedia, Zelanda e Re etj. Në raport vlerësohet se në shtetet e pozicionuara ndër të parat për të drejtat e pronësisë, rezultoi se më i fortë ishte komponenti i Mjedisit Ligjor dhe Politik.
Komponenti i dytë më i fortë është e drejta e pronës fizike (PPR) e ndjekur nga Komponenti i të Drejtave të Pronësisë Intelektuale (IPR).
Shansi i Ballkanit Perëndimor
Raporti analizon se vendet e Ballkanit Perëndimor po përballen me sfida të rëndësishme, por edhe me mundësi të reja për zhvillim dhe integrim më të ngushtë me strukturat evropiane.
Raporti vë në pah se rajoni është në një pikë kthesë: ndërsa investimet e huaja po shtohen dhe transformimi dixhital po nxit efikasitetin në sektorë të ndryshëm, vendet ballkanike po përballen me sfida serioze si korrupsioni, dobësitë institucionale dhe paqëndrueshmërinë politike. Megjithatë, potenciali për rritje është i madh, sidomos në sektorët e infrastrukturës, energjisë, turizmit dhe teknologjisë. Ky potencial mund të shfrytëzohet përmes reformave të koordinuara që promovojnë transparencën, efikasitetin dhe një ambient më të favorshëm për investime.
Një tjetër aspekt i rëndësishëm i raportit është theksi mbi bashkëpunimin rajonal dhe rolin thelbësor të mbështetjes nga institucionet ndërkombëtare. Përkundër sfidave, bashkëpunimi mes vendeve të Ballkanit Perëndimor mund të forcojë stabilitetin dhe të krijojë një platformë të përbashkët për zhvillim ekonomik të qëndrueshëm. Në përfundim, raporti nxit një qasje optimiste: me politika të qarta dhe një përkushtim për reforma, rajoni ka mundësinë të transformojë sfidat në mundësi të reja për zhvillim afatgjatë.
Pse Shqipëria renditet më keq se rajoni
Sipas raportit, Shqipëria renditet më keq krahasuar me vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor (përjashtuar Bosnjën) për disa arsye kryesore:
-Probleme Institucionale dhe Korrupsion: Raporti thekson se institucionet shqiptare përballen me nivele të larta korrupsioni dhe menaxhim të dobët, gjë që pengon zbatimin e reformave të nevojshme dhe krijon një mjedis të pasigurt për investime. Kjo ka çuar në një besim të ulët ndërkombëtar dhe pengesa në zhvillim.
-Infrastrukturë e Dobët: Në krahasim me disa vende në rajon, Shqipëria vazhdon të ketë pengesa në zhvillimin e infrastrukturës. Mungesa e investimeve të mjaftueshme në këtë sektor kufizon përmirësimet në transport, energji dhe lidhje dixhitale, duke zvogëluar potencialin e integrimit me strukturat evropiane.
-Performancë Ekonomike dhe Klima e Biznesit: Raporti vë në dukje se treguesit ekonomikë si rritja e GDP-së dhe atraksioni i investimeve të huaja janë më të ulët në Shqipëri. Mungesa e reformave të thella në administratën publike dhe klimën e favorshme për biznes ka ndikim negativ në konkurrueshmërinë e vendit në një rajon ku disa vende kanë shënuar përparime të dukshme.
Raporti sugjeron se për të përmirësuar renditjen e saj, Shqipëria duhet të fokusojë përpjekjet në forcimin e institucioneve, luftimin e korrupsionit dhe investimet strategjike në infrastrukturë. Vetëm me një qasje të koordinuar për reformë, vendi do të jetë në gjendje të rivendosë besimin e investitorëve dhe të rritë performancën ekonomike, duke u afruar më shumë me standardet rajonale./Monitor
