Pesëdhjetë vjet pas përfundimit të programit historik “Apollo” , sot fillon programi i ri hapësinor amerikan “Artemis” (motra e Apollonit në mitologjinë greke, emër i zgjedhur gjatë presidencës së Donald Trump).
Agjencia Amerikane e Hapësirës (NASA) ka planifikuar të nisë nga Qendra Hapësinore Kennedy në Florida, misionin “Artemis 1” me një raketë të madhe të Sistemit Hapësinor (SLS) që do të mbajë kapsulën pa pilot Orion rreth Hënës për gjashtë muaj.
Parashikimet e deritanishme të motit japin 80% të favorshme.
SLS së bashku me Orionin janë 98 metra të gjatë.
SLS, e cila u deshën më shumë se dhjetë vjet për t’u zhvilluar dhe ndërtuar, konsiderohet raketa më e fuqishme dhe më komplekse në botë, megjithëse, sipas Economist, është një ndërtim tepër i shtrenjtë i qeverisë dhe një humbje e parave të taksapaguesve.
Nënkontraktorët kryesorë për programin Artemis janë Boeing për SLS dhe Lockheed Martin për kapsulën Orion.
Hera e fundit që një mega-raketë e tillë u lëshua nga Qendra Kennedy ishte në vitin 1973 kur një raketë Saturn V çoi në orbitë stacionin hapësinor Skylab.
Plani i NASA-s është të nisë në vitin 2024 misionin Artemis 2 të drejtuar rreth Hënës, derisa më në fund në vitin 2025 misioni Artemis 3 të zbarkojë në Hënë (duke transportuar astronautin e parë femër në Hënë).
Kjo ka të ngjarë të vendosë bazat për një bazë më të përhershme në Hënë dhe një prani astronautësh në satelitin e Tokës, me qëllimin përfundimtar të një baze në Mars në vitet 2030.
Megjithatë, disa ekspertë nuk e përjashtojnë që i gjithë ky orar është shumë “i ngushtë” dhe ambicioz, ndaj mund të zhvendoset disa vite në të ardhmen.
Njerëzit e fundit që ecën në Hënë ishin dy astronautët meshkuj të misionit Apollo 17 në 1972 , ndërsa dhjetë astronautë të tjerë amerikanë i kishin paraprirë gjatë pesë misioneve të mëparshme, me uljen e parë në Hënë nga misioni Apollo 11 në 1969.
Vitet e fundit, Kina ka zbarkuar me sukses tre misione robotike dhe po planifikon bazën e saj hënore për vitet 2030, India dhe Izraeli dërguan misionet e tyre hënore në 2019, por dështuan, ndërsa një mision i Koresë së Jugut është në rrugën e tij për të orbituar Hënën.
Në përgjithësi ka trafik nga disa vende të destinuara për në Hënë, dhe SHBA-ja ka një nxitje shtesë konkurruese për të kapur hapin.
NASA në dekadat e fundit e ka kthyer vëmendjen e saj te planetët e tjerë (Marsin, Saturni dhe Jupiterin), por tani ajo është e interesuar sërish për Hënën, duke përfshirë si një stacion kalimi për qëllime më të largëta hapësinore.
Aq më tepër që vitet e fundit është kuptuar se në Hënë ka mjaft ujë në formë të ngrirë, diçka e rëndësishme për një prani më të përhershme njerëzore, jo vetëm si ujë i pijshëm, por edhe si lëndë djegëse raketash pasi shpërbëhet në oksigjen dhe hidrogjen.
Hëna ose një stacion hapësinor në orbitën hënore do të veprojë si një stacion karburanti për një udhëtim më të gjatë, p.sh. në Mars.
Megjithatë, për momentin, shkencëtarët nuk e dinë saktësisht se sa ujë ka në Hënë dhe sa e lehtë do të jetë për t’u përdorur në praktikë, pasi zakonisht gjendet thellë në kratere pa diell.
NASA TV do të transmetojë drejtpërdrejtë nisjen e raketës.
