Gati 50 vjet pasi u mblodh, një mostër hënore nga misioni Apollo 17 më në fund u hap në Qendrën Hapësinore Johnson të NASA-s në Hjuston. Është një nga mostrat e fundit të pahapura nga misioni i fundit Apollo për dërgimin e njerëzve në Hënë.
“Ne kemi pasur një mundësi për të hapur këtë mostër të çmuar që është ruajtur për 50 vjet në vakum dhe më në fund mund të shohim se çfarë thesare mbahen brenda,” tha Thomas Zurbuchen, administrator i asociuar i Drejtorisë së Misionit Shkencës të NASA-s në Uashington, në një deklaratë.
Ai u mblodh nga astronautët e NASA-s, Eugene Cernan dhe Harrison “Jack” Schmitt në dhjetor 1972, kur ata goditën tuba cilindrikë (36 centimetra) në një depozitë rrëshqitjeje në Luginën Taurus-Littrow. Dy astronautët e mbyllën tubin me vakum ndërsa ishin ende në sipërfaqen hënore.
Pasi misioni u kthye në Tokë, mostra e kapur u ruajt në një tub të dytë mbrojtës në një kabinet të posaçëm në laboratorin hënor të Johnson, ku mbeti i patrazuar deri këtë javë.
Mostra, e njohur si 73001, përmban tokë hënore dhe fragmente shkëmbi që mund t’u ofrojnë shkencëtarëve një historik të gjeologjisë së Hënës.
Disa mostra Apollo u lanë qëllimisht të pahapura në mënyrë që brezat e ardhshëm me teknologji më të mirë t’i studionin ato dhe të zhbllokonin më shumë informacion rreth satelitit natyror të Tokës.
“Ne kishim një numër të madh bërthamash shumë të mira që po na japin informacione të reja,” tha Schmitt. “Ishte parashikuar që herët në programin Apollo që teknologjia analitike do të maturohej dhe do të bëhej shumë më e sofistikuar me kalimin e kohës. Në fakt, Apollo nuk mbaroi kurrë për shkencëtarët hënorë.”
Schmitt është një gjeolog dhe i vetmi civil dhe shkencëtar që ka zbritur ndonjëherë në Hënë. 11 burrat e tjerë konsideroheshin të gjithë si anëtarë aktivë ushtarakë.
Para se të hapej mostra e fundit nga misioni Apollo 17, një ekip përdori teknologjinë CT me rreze X për të skanuar imazhet 3D të mostrës brenda tubit në Universitetin e Teksasit në Austin.
“Ky do të jetë rekordi i përhershëm i asaj se si duket materiali brenda bërthamës përpara se të nxirret jashtë dhe të ndahet në rritje gjysmë centimetri,” tha Ryan Zeigler, kurator i mostrës së Apollo, në një deklaratë.
“Tubacioni i makinës ishte shumë i mbushur, gjë që është një nga gjërat që mësuam me skanimet CT dhe shkaktoi një ndërlikim të vogël në mënyrën se si fillimisht po planifikonim ta nxjerrim atë, por ne kemi qenë në gjendje të përshtatemi duke përdorur këto skanime” tha ai.
Në shkurt, ekipi hapi me kujdes tubin e jashtëm për të mbledhur çdo gaz që mund të ishte i pranishëm.
Hapja e kësaj mostre mund të përgatisë NASA-n për mbledhjen e materialit të ri hënor kur ata t’i kthejnë njerëzit në Hënë më vonë këtë dekadë përmes programit Artemis, të quajtur sipas motrës binjake të Apollonit.
Mostrat e reja të mbledhura gjatë programit Artemis mund t’i ndihmojnë shkencëtarët të kuptojnë më mirë evolucionin e Hënës.
