TIRANA- Media zvicerane “NZZ” ka bërë një analizë lidhur me marrëveshjen Itali-Shqipëri për emigrantët dhe ecurinë e saj. Në artikull shkruhet se qeveria italiane e ndërtoi këtë qendër për të përpunuar kërkesat për mijëra emigrantë në procedurat e përshpejtuara të azilit dhe së bashku me qendrën simotër në Shëngjin, vetëm pak kilometra larg në bregdet, mund të përpunohen 36,000 aplikime çdo vit.
Media thekson se deri më tani, asnjë kërkesë e vetme për azil nuk është përpunuar në Gjader, por është shpenzuar vetëm një sasi e madhe parash. Sipas “NZZ”, qendrat në qytetet shqiptare të Shëngjinit dhe Gjadër fillimisht kishin për qëllim të lejonin që disa prej emigrantëve që mbërrinin në Itali me anije t’i nënshtroheshin një procesi të përshpejtuar azili.
Megjithatë, shtohet në artikull, problemet ligjore i shtynë gjyqtarët italianë të ndalonin qeverinë të ndalonte emigrantët në qendra. Media zvicerane shkruan se pasi dështoi tre herë në ndalimin e azilkërkuesve në Shqipëri, qeveria italiane ndryshoi kurs dhe qendrat u bënë vende ku emigrantët e refuzuar regjistrohen dhe përgatiten për deportim.
Gjithashtu në artikull shkruhet se në një kohë kur gjithnjë e më shumë qeveri në BE janë zhvendosur djathtas dhe kanë miratuar qëndrime anti-emigracion, nevoja për të gjetur strategji të reja është e madhe dhe meqenëse asnjë vend i BE-së nuk ka arritur ende të hapë qendra azili në një vend të tretë, pati një interes të konsiderueshëm për iniciativën e Melonit.
Artikulli i plotë i “NZZ”:
Në qetësinë e brendësisë së Shqipërisë, rrëzë një mali të thyer, ngrihet “Kafazi i Gjadrit”, siç e quajnë gazetat italiane qendrën e deportimit. Gardhe të larta me rrjetë teli rrethojnë ndërtesa që ngjajnë me kontejnerë të grumbulluar, të vendosur mbi pllaka betoni të zhveshura. Qeveria italiane e ndërtoi këtë “kafaz” për të përpunuar kërkesat për mijëra emigrantë në procedurat e përshpejtuara të azilit. Së bashku me qendrën simotër në Shëngjin, vetëm pak kilometra larg në bregdet, mund të përpunohen 36,000 aplikime çdo vit. Theksi është te “mund”. Meqenëse deri më tani, asnjë kërkesë e vetme për azil nuk është përpunuar në Gjader, është shpenzuar vetëm një sasi e madhe parash.
Për të qenë të saktë: më shumë se dyfishi i shumës së planifikuar fillimisht. Kjo u zbulua nga një raport i platformës hetimore holandeze “Follow the Money” këtë javë. Sipas raportit, Roma pagoi 74.2 milionë euro për ndërtimin e objektit, që barazohet me 72,461 euro për shtrat. Në krahasim, ndërtimi i një qendre emigracioni në qytetin sicilian të Modikës, i cili u përfundua pak më parë, kushtoi vetëm 6,400 euro për shtrat – një e njëmbëdhjeta e kësaj shume, sipas botimit.
Politikat e Melonit tani janë të përhapura në BE
Deri më tani, ky zbulim nuk ka bërë asnjë dëm. Përkundrazi. Në samitin e BE-së të së enjtes, kancelari i ri gjerman, Friedrich Merz, mori pjesë për herë të parë në një tryezë të rrumbullakët mbi emigracionin të thirrur nga Meloni. Meloni ka kohë që i organizon këto takime përpara samiteve zyrtare të BE-së, në mënyrë që krerët e shteteve dhe qeverive të mund të konsultohen posaçërisht mbi luftimin e emigracionit të parregullt dhe të koordinojnë qëndrimet e tyre.
Ndërsa paraardhësi i tij, Olaf Scholz, qëndroi larg këtyre takimeve, pjesëmarrja e Merz tregon se qëndrimet dhe metodat e Melonit kundër emigracionit kanë hyrë në rrjedhën kryesore të BE-së. I ashtuquajturi “Modeli i Shqipërisë” është projekti i saj kryesor sepse tregon se Meloni është e gatshme të hapë rrugë të reja – edhe pse qendrat e deportimit nuk po funksionojnë siç është planifikuar deri më tani, dhe është e dyshimtë nëse do të funksionojnë ndonjëherë.
Qendrat në qytetet shqiptare të Shëngjinit dhe Gjadër fillimisht kishin për qëllim të lejonin që disa prej emigrantëve që mbërrinin në Itali me anije t’i nënshtroheshin një procesi të përshpejtuar azili. Megjithatë, problemet ligjore i shtynë gjyqtarët italianë të ndalonin qeverinë të ndalonte emigrantët në qendra. Pasi dështoi tre herë në ndalimin e azilkërkuesve në Shqipëri, qeveria ndryshoi kurs: Qendrat u bënë vende ku emigrantët e refuzuar regjistrohen dhe përgatiten për deportim.
Por projekti ka një tërheqje të konsiderueshme. Në një kohë kur gjithnjë e më shumë qeveri në BE janë zhvendosur djathtas dhe kanë miratuar qëndrime anti-emigracion, nevoja për të gjetur strategji të reja është e madhe. Dhe meqenëse asnjë vend i BE-së nuk ka arritur ende të hapë qendra azili në një vend të tretë, pati një interes të konsiderueshëm për iniciativën e Melonit: 15 vende të BE-së më pas i bënë thirrje Komisionit të BE-së që të miratonte modelin e saj si një model për të gjithë BE-në.
Meloni e shfrytëzoi këtë me zgjuarsi. Gjëja interesante në lidhje me raportin “Ndiqni Paratë” është se ai justifikon dyfishimin e kostove për ndërtimin e qendrave duke përmendur nxitimin e Romës për t’i hapur ato. Mesa duket, kjo ndodhi sepse qeveria ishte në dijeni të fuqisë simbolike të projektit. Në urdhrin zyrtar të punës për inxhinierët e porositur, Ministria e Mbrojtjes theksoi “domosdoshmërinë dhe urgjencën e jashtëzakonshme”të projektit si një përgjigje ndaj një emergjence emigrimi.
Në fakt, qeveria e Melonit ishte nën një presion të jashtëzakonshëm: Kur ajo prezantoi “Modelin e Shqipërisë” në fillim të nëntorit 2023, Meloni kishte qenë në pushtet prej një viti. Ajo fitoi zgjedhjet pjesërisht sepse u paraqit si një kundërshtare e ashpër e emigracionit dhe premtoi të vendoste një “bllokadë anijesh” kundër anijeve me emigrantë.
Realiteti ishte ndryshe: Në vitin 2023, 157,651 njerëz mbërritën në Itali nëpërmjet Mesdheut. Viti i parë i plotë i Melonit në pushtet ishte gjithashtu viti në të cilin më shumë emigrantë zbarkuan në brigjet e Italisë sesa në kulmin e krizës së refugjatëve në vitin 2016. Melonit iu desh të tregonte se po ndërmerrte veprime. Në të njëjtën kohë, ajo e gjeti veten në një pozicion të vështirë, pasi ishte e re në këtë detyrë dhe nuk mund të mbështetej ende në aleancat politike ekzistuese brenda BE-së.
60 përqind më pak emigrantë
Pjesë e strategjisë së saj ishte bashkëpunimi i ngushtë me Presidenten e Komisionit të BE-së, Ursula von der Leyen. Të dy politikanët u morën vesh mirë që nga fillimi, dhe Meloni e shfrytëzoi këtë marrëdhënie në çështjen e emigracionit. Qeveria e saj përgatiti marrëveshje për emigracionin me Tunizinë dhe Egjiptin, të cilat von der Leyen më pas i nënshkroi në emër të BE-së – me Melonin në krah të saj. Marrëveshjet u ofrojnë ndihmë financiare qeverive nëse ato sigurojnë brigjet e tyre kundër emigrantëve që shkojnë drejt BE-së.
Organizatat ndërkombëtare i kanë kritikuar ashpër këto marrëveshje, duke besuar se ato përbëjnë bashkëfajësi të BE-së në shkelje të rënda të të drejtave të njeriut kundër emigrantëve në vendet e Afrikës së Veriut. Bashkëpunimi i BE-së me disa regjime autoritare, gjë që e bën BE-në të prekshme ndaj shantazhit, është kritikuar gjithashtu. Por për Melonin, plani funksionoi, pasi numri i emigrantëve që mbërrijnë përmes Mesdheut ka rënë ndjeshëm që atëherë. Në vitin 2024, mbërritën 66,617 njerëz, rreth 60 përqind më pak se një vit më parë. Dhe deri më tani, ka pasur vetëm një rritje të lehtë në vitin 2025.
Duke përgatitur këto marrëveshje dhe “Modelin e Shqipërisë”, Meloni është “bërë lojtari më i rëndësishëm në çështjet e emigracionit në BE”, konfirmon Luca Barana i Institutit të Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Romë. Investimi në “Modelin e Shqipërisë” sigurisht që ka dhënë fryte politikisht për Melonin deri më tani. Projekti i ka dhënë asaj dukshmëri dhe e ka pozicionuar atë si një lojtare të vendosur në politikën e emigracionit të BE-së. Në një BE që po zhvendoset djathtas në politikën e emigracionit, modeli shërbeu si një sinjal strategjik për pretendimin e saj për lidership, pavarësisht dyfishimit të kostove.
