BRUKSEL- Komisioni Europian ka publikuar ditën e sotme raportin vjetor “Sundimi i Ligjit” për Shqipërinë. Në raport thuhet se Shqipëria ka vazhduar zbatimin e reformës gjyqësore duke forcuar pavarësinë gjyqësore dhe autonominë prokuroriale, ndërsa theksohet se sfidat mbeten në lidhje me vlerësimet në kohë dhe cilësore, si dhe emërimet e anëtarëve jo-magjistratë në Këshillin e Lartë Gjyqësor dhe Këshillin e Lartë të Prokurorisë.
Më tej në raport përmendet se përpjekjet për ndikim të tepruar në sistemin gjyqësor nga zyrtarët publikë ose politikanët janë përkeqësuar. Ndër sfida të tjera në raport listohet kohëzgjatja e procedurave dhe ngarkesën e punëve të prapambetura që thuhet se janë rritur, ndërsa masat vendimtare për të rritur efikasitetin ende nuk janë zbatuar.
Në raport thuhet se SPAK ka arritur rezultate pozitive në luftën kundër korrupsionit të nivelit të lartë dhe ka bërë përparim të prekshëm drejt një rekordi të qëndrueshëm në luftën kundër korrupsionit. Gjithashtu thuhet se Policia e shtetit mbetet e ndjeshme ndaj korrupsionit, ndërsa mangësitë janë në lidhje me transparencën dhe sa efektivisht Inspektorati i Lartë për Deklarimin dhe Auditimin e Pasurive dhe Konfliktit të Interesit kontrollon deklaratat e pasurive dhe interesave. Më tej thuhet se përqendrimi i lartë i pronësisë së medias vazhdon të ndikojë negativisht në pavarësinë e saj.
Komisioni Europian thekson se në Shqipëri vazhdon të ketë sfida në lidhje me cilësinë e procesit legjislativ. Gjithashtu, KE shprehet se ekzistojnë mangësi në lidhje me punën, metodologjinë dhe ndikimin e komisionit parlamentar për thellimin e reformave për qeverisje të mirë, sundimin e ligjit dhe anti-korrupsionin.
Në raport thuhet se Gjykata Kushtetuese vazhdon të funksionojë në mënyrë efektive, ndërsa ka shqetësime në lidhje me dështimin e vazhdueshëm të Parlamentit për të zbatuar disa nga vendimet e saj, dhe pasiguri ligjore në lidhje me kohëzgjatjen e saktë të mandatit të anëtarëve të saj.
PËRMBLEDHJE E RAPORTIT:
Shqipëria vazhdoi zbatimin e reformës gjyqësore duke forcuar pavarësinë gjyqësore dhe autonominë prokuroriale. Procesi i verifikimit të të gjithë gjyqtarëve dhe prokurorëve u finalizua në shkallën e parë, duke forcuar më tej llogaridhënien. Sfidat mbeten në lidhje me vlerësimet në kohë dhe cilësore, si dhe emërimet e anëtarëve jo-magjistratë në Këshillin e Lartë Gjyqësor dhe Këshillin e Lartë të Prokurorisë. Inspektori i Lartë i Drejtësisë është funksional, por numri i lartë i vendeve të lira të magjistratëve-inspektorëve ndikon në funksionimin e tij efektiv. Ndërsa qëndrueshmëria e gjyqësorit u përmirësua, përpjekjet për ndikim të tepruar në sistemin gjyqësor nga zyrtarët publikë ose politikanët u përkeqësuan. Buxheti i mjaftueshëm u nda për sistemin modern të integruar elektronik të menaxhimit të çështjeve, por funksionimi i plotë parashikohet vetëm për vitin 2030. Mangësitë mbeten në lidhje me cilësinë e drejtësisë, duke përfshirë aksesin në drejtësi, trajnimin gjyqësor, burimet financiare dhe njerëzore. Sfidat në lidhje me kohëzgjatjen e procedurave dhe ngarkesën e punëve të prapambetura janë rritur, ndërsa masat vendimtare për të rritur efikasitetin ende nuk janë zbatuar
Strategjia Kundër Korrupsionit për vitet 2024-2030 është miratuar. Korniza ligjore për të luftuar korrupsionin është gjerësisht e zbatueshme, por legjislacioni për parandalimin e korrupsionit duhet të plotësohet. Struktura Speciale Kundër Korrupsionit (SPAK) konsolidoi më tej rezultatet e saj pozitive në luftën kundër korrupsionit të nivelit të lartë dhe bëri përparim të prekshëm drejt një rekordi të qëndrueshëm në luftën kundër korrupsionit. Korniza institucionale për parandalimin vazhdon të ketë një ndikim të kufizuar dhe koordinimi me zbatimin e ligjit mbetet i dobët. Policia e shtetit mbetet e ndjeshme ndaj korrupsionit. Mangësitë mbeten në lidhje me transparencën dhe sa efektivisht Inspektorati i Lartë për Deklarimin dhe Auditimin e Pasurive dhe Konfliktit të Interesit kontrollon deklaratat e pasurive dhe interesave
Pavarësia e Autoritetit Rregullator të Audio-Vizualit mbetet një çështje shqetësuese. Shqetësimet në lidhje me pavarësinë e transmetuesit publik janë rritur. Përqendrimi i lartë i pronësisë së medias vazhdon të ndikojë negativisht në pavarësinë e medias. Depërtimi në tregun mediatik nga grupe biznesi të profilit të lartë me lidhje politike mbetet gjithashtu një shqetësim serioz. Mangësitë në aspektin e ndarjes së drejtë të reklamave shtetërore dhe burimeve të tjera shtetërore, si dhe të drejtës për akses në informacion mbeten. Sulmet verbale dhe fizike, fushatat e shpifjes dhe paditë strategjike kundër pjesëmarrjes publike që synojnë gazetarët janë një shkak i vazhdueshëm shqetësimi dhe vetërregullimi mbetet i dobët
Vazhdon të ketë sfida në lidhje me cilësinë e procesit legjislativ, duke përfshirë efektivitetin e kufizuar të konsultimeve publike. Ekzistojnë mangësi në lidhje me punën, metodologjinë dhe ndikimin e komisionit parlamentar ad hoc për thellimin e reformave për qeverisje të mirë, sundimin e ligjit dhe anti-korrupsionin. Gjykata Kushtetuese vazhdon të funksionojë në mënyrë efektive, ndërsa ka shqetësime në lidhje me dështimin e vazhdueshëm të Parlamentit për të zbatuar disa nga vendimet e tij, dhe pasiguri ligjore në lidhje me kohëzgjatjen e saktë të mandatit të anëtarëve të tij. Mandatet e Avokatit të Popullit dhe Komisionerit kundër Diskriminimit ende duhet të rinovohen, dhe disa pengesa për punën e tyre efektive mbeten. Organizatat e shoqërisë civile mbeten përgjithësisht të lira për të vepruar, por mbeten sfida, duke përfshirë kërkesat e regjistrimit dhe financimin e kufizuar publik.
