Investigim nga portali Timoni.al
Një denoncim i rëndë financiar trondit themelet e kompanisë së quajtur “Erzeni”. Pasqyrat zyrtare të vitit 2022 zbulojnë një skemë të sofistikuar mashtrimi, ku përmes shifrave të manipuluara, faturave fiktive dhe lëvizjeve të dyshimta të inventarit, kompania ka fshehur të ardhura dhe ka paguar më pak tatime se sa i takon.
Në letër, “Erzeni” paraqitet si histori suksesi. Të ardhurat nga aktiviteti kryesor shënojnë një rritje të papritur prej 516 milionë lekësh në vetëm një vit – nga 1.35 miliardë lekë në 2021 në 1.86 miliardë lekë në 2022. Një rritje prej 38%, në një kohë kur ekonomia shqiptare lëngonte nga inflacioni dhe kriza e konsumit. Ndërkohë që mijëra biznese të ndershme luftonin për mbijetesë, “Erzeni” raportonte fitime marramendëse. Një rritje kaq e lartë, pa asnjë shpjegim për rritjen e prodhimit apo për zgjerim tregu, është tregues tipik i fryrjes artificiale të xhiros.
Por ky nuk është i vetmi manipulim. Inventari është përdorur si instrument mashtrimi. Në 2021, kompania raporton një rritje inventari prej 34 milionë lekësh, ndërsa në 2022 deklaron një ulje me 11 milionë lekë. Diferencë prej 45 milionë lekësh brenda një viti! Ky luhatje nuk është i rastësishëm, por një teknikë klasike e kompanive që duan të ulin tatimet duke zhvendosur fitimin nga një vit në tjetrin. Me pak fjalë, “Erzeni” ka përdorur inventarin si mjet kriminal për fshehje të të ardhurave.
Edhe shpenzimet flasin vetë. “Shpenzimet e tjera të shfrytëzimit” u rritën nga 214 milionë lekë në 2021 në 269 milionë lekë në 2022 – pra 55 milionë lekë më shumë pa asnjë shpjegim të detajuar. Kjo është kategoria ku fshihen zakonisht faturat false, pagesat fiktive dhe kostot e paqena. Një skemë klasike e evazionit fiskal që Tatimet e kanë nën hundë por mbyllin sytë.
Edhe fitimi tregon qartë falsifikimin. Në 2021, fitimi neto ishte 84.4 milionë lekë, ndërsa në 2022 u rrit në 118.7 milionë lekë, një rritje prej 41% – pothuaj identike me rritjen e xhiros. Në ekonominë reale, një “perfeksion” i tillë nuk ekziston. Ky është tregues i qartë se shifrat janë rregulluar që bilanci të duket i pastër, por në fakt është një balancë e manipuluar.
Dhe kulmi i skandalit qëndron tek tatimi mbi fitimin. Kompania deklaron 21.5 milionë lekë tatim mbi një fitim para tatimit prej 140 milionë lekësh, pra fiks 15%, aq sa thotë ligji. Por nëse fitimi është manipuluar që në burim, atëherë edhe tatimi është një mashtrim. Shteti ka marrë më pak, sepse baza e llogaritjes është e falsifikuar. Me fjalë të tjera, “Erzeni” ka vjedhur taksat që duhet të shkonin për qytetarët shqiptarë.
Ky nuk është një bilanc i zakonshëm. Është një skemë kriminale e pastrimit të parave dhe evazionit fiskal, ku kompanitë e mëdha përdorin raportime fiktive për të shmangur detyrimet. Një histori që tregon qartë sesi në Shqipëri, kompanitë e lidhura me pushtetin guxojnë të sfidojnë hapur ligjin, ndërsa institucionet heshtin.
“Erzeni” nuk është një histori suksesi. Është një histori mashtrimi. Një kompani që manipulohet, fsheh dhe vjedh.
Dhe nëse Tatimet dhe SPAK nuk veprojnë, atëherë janë po aq bashkëfajtorë sa vetë kompania.
Por kur i lexon shifrat me kujdes, kupton se ka elementë të dyshimtë që flasin më shumë për kontabilitet kreativ sesa për rritje reale.
Dyshimi i parë: Shpenzimet e fryra artificialisht
“Shpenzime të tjera shfrytëzimi” janë rritur nga 214 milionë lekë në vitin 2021 në 269 milionë lekë në vitin 2022, një rritje prej 55 milionë lekësh pa asnjë shpjegim konkret. Kjo kategori është një nga kanalet më të përdorura për të zhvendosur para, për të krijuar fatura fiktive ose për të amortizuar të ardhura të padeklaruara.
Dyshimi i dytë: Menaxhimi i dyshimtë i inventarit
Në vitin 2021 kompania raporton një rritje të inventarit prej 34 milionë lekësh, ndërsa në vitin 2022 deklaron një ulje me 11 milionë lekë. Ky kalim i papritur nga plus në minus nuk përputhet me një kompani që deklaron rritje të fortë të xhiros dhe sugjeron manovra në raportimin e stoqeve, një teknikë e njohur për të manipuluar fitimet dhe tatimin mbi to.
Dyshimi i tretë: Marzhi i fitimit që s’ndryshon kurrë
Fitimi neto i kompanisë kalon nga 84.4 milionë lekë në vitin 2021 në 118.7 milionë lekë në vitin 2022. Pra, rritje 41% – pothuajse në të njëjtën linjë me rritjen e të ardhurave. Ndërkohë, norma e fitimit neto ka mbetur konstante rreth 6%, sikur kompania të ketë një ekuilibër perfekt mes xhiros dhe shpenzimeve. Ky “perfeksion” nuk është normal në një treg me çmime, kosto lëndësh të para dhe shpenzime që luhaten ndjeshëm. Kjo lë të kuptohet se pasqyrat janë “rregulluar” që rezultati të dalë i bukur në letër, por pa pasqyruar realitetin.
Tatimi mbi fitimin: vetëm për sy e faqe
Në vitin 2022, kompania deklaron 21.5 milionë lekë tatim fitimi mbi një fitim para tatimit prej 140 milionë lekësh, që përkon me normën ligjore 15%. Në pamje të parë kjo duket korrekte. Por pikërisht këtu fshihet loja: nëse fitimi është i manipuluar që në burim përmes shpenzimeve të fryra dhe stoqeve të lëvizura, atëherë edhe tatimi i paguar është vetëm “sy e faqe”, shumë më i ulët sesa detyrimi real që kompania duhet të kishte.
Pasqyra financiare e vitit 2022 e kompanisë Erzeni është një shembull tipik se si një biznes i madh në Shqipëri mund të fshehë të ardhura duke i maskuar ato si shpenzime të tjera, duke manipuluar inventarin dhe duke mbajtur fitimet në nivele artificialisht të qëndrueshme. Në letër, gjithçka duket rritje e qëndrueshme, por në realitet, shifrat e ftohta tregojnë një tjetër histori: një kompani që ka shumë për të shpjeguar përpara tatimeve dhe institucioneve ligjzbatuese.
SPAK dhe Drejtoria e Tatimeve nuk mund të mjaftohen me shifrat e deklaruara. Pasqyrat e Erzenit janë një kambanë alarmi për fshehje të ardhurash, dhe një tjetër provë se evazioni fiskal nuk është thjesht fenomen i bizneseve të vogla, por një plagë e madhe që vjen nga kompanitë e mëdha që gëzojnë imunitet të heshtur nga institucionet.
