ITALI- “Pra, vendimi është: të përjashtohet Mehmet Shehu pas vdekjes nga partia për vepra të rënda penale që bien ndesh me vijën e partisë.” Është 17 dhjetori i vitit 1981 dhe komiteti qendror i Partisë së Punës së Shqipërisë, ndaj propozimit për të larguar nga Olimpi komunist kryeministrin e ndjerë së fundmi, i lavdëruar pa ndërprerje për shtatë qeveri dhe 27 vjet rresht, nuk e dridh syrin.
Sigurisht, askush nuk kujton diçka të ngjashme që nga koha kur trupi i Papa Formosit, njëmbëdhjetë shekuj më parë, u nxor nga varri, u lidh në një karrige në mënyrë që të qëndronte drejt, u gjykua nga pasardhësi i tij, Papa Stefani VI, dhe u dënua me vdekje (një dënim i çuditshëm, mbi një kufomë) dhe më pas u hodh në Tiber…
Por si mund t’i thuhej jo Enver Hoxhës, diktatorit më jetëgjatë në botë, në pushtet për 37 vjet – katër më shumë se Kim Il-Sung në Kore, 15 më shumë se Fidel Castro në Kubë, 21 më shumë se Mobutu në Kongo? Shoku Suprem ka vendosur: “Le të votojmë: kushdo që është pro, le të ngrejë dorën.” Të gjithë. “Kush është kundër? Askush. Rroftë Partia!”
Filmi “State Film” i Roland Sejkos, i prodhuar nga Istituto Luce-Cinecittà, do të prezantohet më 4 shtator gjatë Festivalit të Filmit në Venecia. Nuk ka zë, nuk ka prezantim. Vetëm titra për të lehtësuar shikimin e një koleksioni të jashtëzakonshëm videosh propagandistike që flasin vetë.
Pamje të xhiruara gjatë dekadave nga shërbëtorë të zellshëm të regjimit për të ndërtuar historinë epike të atij satrapi të egër, këngëtar të stalinizmit. Midis këtyre shërbëtorëve, siç e rrëfeu vetë Sejko në filmin “The Image Machine” të Alfredo C. (fitues për Filmin Dokumentar më të Mirë 2022), ishte Alfredo Cecchetti, një regjisor nga Istituto Luce i dërguar për të kënduar lavde për Duçen në Shqipëri, i cili mbeti i bllokuar atje pas 8 shtatorit dhe i cili në vitin 1944 iu bashkua shërbimit të Duçes së re shqiptare.
Regjisori, i cili ka jetuar në Itali për më shumë se tridhjetë vjet, por ka lindur dhe është rritur në Tokën e Shqiponjave, nga e cila iku me anijen e parë që u nis nga Durrësi për në Brindizi në mars të vitit 1991, i kujton mirë ato. Lotët e dëshpëruara për vdekjen e despotit në vitin 1985. Mercedes 600 i stërmadh me gjashtë dyer, me perdet e mbyllura, duke ngarë vetëm (pa makina private: i ndaluar nga Ortodoksia) përgjatë rrugëve të varfra midis karrocave, gomarëve dhe njerëzve në këmbë. Marshimet festive të të rinjve me jelekë, që mbanin kazma në dorë, një simbol i punës dhe ndoshta i kafkës së çarë të Lev Trockit. Stërvitjet e nxënësve të shkollës me maska të mëdha kundra gazi për t’i shpëtuar sulmeve toksike të kapitalistëve.
Dhe pastaj gjimnaset modeste ballkanike që valëvitnin flamuj të kuq dhe përkuleshin para komandës, duke kompozuar slogane që lëvdonin regjimin me trupat e tyre. Mësueset që u mësonin fëmijëve, siç rrëfen filmi dokumentar i Sejkos, “Anija”(David di Donatello, 2013), se Partia Komuniste ishte “një fortesë e pathyeshme”.
Shfaqjet teatrale që lartësonin së pari mbështetjen e Bashkimit Sovjetik dhe më pas miqësinë me Kinën e Maos, me aktore shqiptare të grimuara dhe me sy në formë bajamesh. Testet mbi efektet e një eksplozivi te qentë, macet dhe ketrat. Ushtarët që dolën nga pusetat për të indoktrinuar njerëzit e thjeshtë në luftën guerile. Rrugët e mbushura me njerëz që bënin gjimnastikë siç rekomandohej nga Revolucioni Kulturor Kinez. Dhe pastaj mijëra e mijëra shqiptarë në gjunjë në një lutje ateiste (Hoxha është përkthimi në shqip i “i urti i Islamit”, por satrapi i familjes islamike do të ndalojë të gjitha fetë) për vdekjen e Stalinit.
Dhe gjithmonë dhe kudo është ai, Shoku Suprem. Ai bekon turmat. Ai zhytet në pishinë. Ai viziton fabrikat. Ai gjuan rosa. Ai buzëqesh me Josif Stalinin, buzëqesh me Nikita Hrushovin, buzëqesh me Zhou Enlain ndërsa, pasi u nda me Titon, ai gradualisht ndërroi anë për të mbetur i qëndrueshëm në pushtet.
Gati për të vjellë mbi “tradhtarët” e momentit: “Ëndrrat mizore të imperialistëve, titistëve, hrushovianëve dhe shërbëtorëve të tyre janë bërë pluhur. Prishja e pashmangshme me revizionistët sovjetikë është provë se partia jonë nuk i kursen ata që tradhtojnë parimet e marksizëm-leninizmit.” “Ne nuk u bashkuam me Kinën për disa lecka, por për një bashkim revolucionar… Ne u dhamë Mao Ce Dunit dhe udhëheqësve kinezë një sërë mendimesh. Kur pamë se Kina po zhytej gjithnjë e më thellë në moçalin revizionist…” Dhe ja ku, në fund të viteve 1970, mijëra teknikë kinezë u ngarkuan në autobusë që shkonin në aeroport. Deng Xiaoping? “Një fashist i qelbur.”
Objektivi: të lartësohet “pastërtia” e komunizmit shqiptar. Ose më saktë: kulti i udhëheqësit. Kundër kujtdo që ishte bezdisës. Edhe nëse do të ishte, me të vërtetë, krahu i djathtë historik: “Mehmet Shehu vrau veten. Gabimi i tij i rëndë politik ishte miratimi i fejesës së të birit me një vajzë, të afërmit e së cilës përfshinin gjashtë ose shtatë armiq të shtetit tonë.“
Një Romeo dhe Zhuljeta ballkanike? Aspak: “Janë zbuluar dokumente dhe prova të pakundërshtueshme që tregojnë se Shehu punonte për shërbimet sekrete amerikane që para luftës.” Për më tepër: “Gjatë luftës ai u rekrutua nga shërbimet sekrete jugosllave dhe KGB-ja.” Arseniku përfundimtar: “Ai u shërbeu të gjithëve me zell.” Dhe ja ku është varrosur edhe shoku Mehmet, partizan me Brigadat Garibaldi në Spanjë që nga viti 1936.
I tillë ishte Enver Hoxha, autori i papërmbajtur i 40 librave (dyzet!) mbi marksizëm-leninizmin, i cili pretendonte se ishte diplomuar (në mënyrë të rreme) nga Montpellier dhe ishte i fiksuar pas ndërtimit të komunizmit “të vërtetë”. E paharrueshme, në State Film, është skena ku ai, me fytyrë të zbehtë, dëgjonte raportet e ministrave: “Shumë probleme komplekse dhe të pazgjidhura janë grumbulluar… Disponueshmëria e mallrave është zvogëluar shumë… Radhët në dyqane janë rritur… Disa produkte ushqimore shiten me karta racioni…”
I moshuar dhe i sëmurë, ndoshta tashmë i vetëdijshëm se statujat e tij do të shembenin në trazira të mbushura me urrejtje, por ende sundimtar i një regjimi të hekurt që do ta mbijetonte për gjashtë vjet, deri në vitin 1991, ai i kaloi muajt e fundit të jetës në vilën e tij, ki për të kujdesej gruaja e tij, Nexhmija. I shtrirë në një kolltuk, me një kapelë të zezë dhe një shall të madh rreth qafës, ai mbante diçka si një portret i Aristide Bruant nga Toulouse-Lautrec . Një mjek që e njihte nga vitet e tij në Francë tha: “Ai gjithmonë fliste, mendonte, ëndërronte në frëngjisht.”. Por ai refuzoi të mësonte një fjalë: “liberté (liri)./ Corriere della Sera
