Duke iu referuar ngjarjeve të fundit nga Brukseli, studiuesi Auron Tare ngre shqetësime lidhur me fondet prej 6.2 milionë eurosh të dhëna nga BE për Qytetin Ilir të Bylisit që prej vitit 2018. Në një postim në Facebook, ai fton specialistët e trashëgimisë kombëtare të kërkojnë shpjegime nga zyrtarët e BE në Tiranë për efektet e këtyre fondeve. Edhe arkeologu Neritan Ceka ka shprehur dyshimet e tij mbi shfrytëzimin e këtyre mjeteve, duke theksuar se ndonëse ka kaluar afërsisht një dekadë, rezultatet nuk janë të dukshme.
Tare e njohim situatën me Bylisin si një ngjarje që nxjerr në pah mungesën e transparencës dhe efikasitetit të institucioneve përgjegjëse. Ai thekson se, përveç fondeve për Bylisin, pasqyra e projekteve të tjera financuar nga BE kërkon gjithashtu sqarime të detajuara.
Ceka e përmend një diskutim me studiuesin italian Vittorio Sgarbi për identitetin ilir të Bylisit dhe efektin e kulturës greke në këtë qytet. Ai argumenton se qëllimi i vërtetë i fondeve në projekte si ai për Bylisin shpesh ka rezultuar me shpenzime që nuk i shërbejnë trashëgimisë kulturore.
Një tjetër shqetësim lidhet me Planin e Menaxhimit të Parkut Arkeologjik të Bylisit, që e kategorizon qytetin si grek, duke shkaktuar polemika mbi identitetin e tij ilir. Ky plan, i mbështetur nga BE, parashikon investime për zhvillimin e turizmit, por është kritikuar për angazhimin e ekspertëve jashtë vendit mbi projekte që do të duhej t’i nënshtroheshin njohurive dhe përvojës së arkeologëve shqiptarë.
Duke u zhvendosur në investimet e bëra deri më tani, jepet shembulli i parkut arkeologjik të Apolonisë, ku financimet nuk sjellin informata të qarta mbi realizimin e projekteve. Tare tregon se si shumë premtime mbeten të pambajtura, duke e lënë trashëgiminë kulturore të vendit në harresë.
Në përfundim, studimi i fondeve dhe mënyra se si ato përdoren është esencial për prioritetet e qeverisë, në mënyrë që të respektohet historia dhe identiteti kulturor i Bylisit dhe trashëgimia ilire. Tare dhe Ceka ftojnë për dialog dhe transparencë për të ndihmuar një ecuri më të mirë të projekteve të financuara nga BE.
