Pas viteve ’90, pronat në Shqipëri janë bërë burim konfliktesh dhe tragjedish. Shteti nuk ka arritur të shfrytëzojë pronat e tij për shërbime publike, dhe kjo e detyron atë të marrë ambiente me qira për zyra, duke shpenzuar miliona euro nga taksat e qytetarëve. Këto shpenzime do të ishin të evitueshme po të ishin përdorur pronat e lëna të degradimit ose të ndërtoheshin godina të reja.
Ekspertët e ekonomisë, si Suzana Guxholli, theksojnë se ka keqpërdorim të burimeve, pasi ambiente që jepen me qira për institucione shtetërore shpesh blihen më shtrenjtë nga sa jepen me qira. Agron Haxhimali, nga Instituti për Bashkitë e Shqipërisë, shprehet se ndarja e kostove është jofalshme. Reinaldo Pipiria, drejtor ekzekutiv i NAREA, e cilëson këtë qasje si të paarsyeshme ekonomike.
Një problem tjetër është mungesa e strukturave që duhet të menaxhojnë pronat publike. Legjislacioni shqiptar lejon njësitë e qeverisjes vendore të marrin përgjegjësi, por koordinimi mes pushtetit qendror dhe atij lokal është i dobët. Kjo ka çuar në zgjedhjen e një rruge të shpejtë, ku institucionet preferojnë të hyjnë në kontrata qiraje me privatët. Kjo praktikë shpesh ofron mundësi përfitimi jo vetëm për privatin, por edhe për zyrtarët që i negocian.
Ekspertë, si Suzana Guxholli, sugjerojnë të analizohet nevoja reale për ambiente brenda sektorëve, për të vendosur nëse është më mirë të ndërtohet ose të marrë me qira. Zef Preci përmend raste absurde, si Bashkia Kavajë, që kishte nevojë për maternitet dhe e zgjidhi duke marrë një ambient me qira, duke theksuar se kjo është përjashtim dhe jo rregull.
Arianita Brahaj gjithashtu kritikon praktikat aktuale, duke kërkuar një menaxhim më të mirë të burimeve publike dhe një strategji të qartë për ndërtimin e infrastrukturës, pasi qytetarët paguajnë taksa për këto shërbime. Kjo situatë e paqartë dhe e pakontrolluar nënvizon nevojën urgjente për një rishikim të politikave dhe praktikave të qeverisjes në Shqipëri.
