TEKSAS- Shiu i rrëmbyeshëm që solli shkatërrime në një kamp veror për fëmijë dhe vende të tjera pushimi në zonë rurale të Teksasit erdhi me një shpejtësi shkatërruese. Uji vërshoi përmes kabinave prej guri të Kampit Mystic në orët e para të së premtes, ndërsa vajzat dhe stafi flinin.
Lumi Guadalupe kishte dalë nga shtrati pas muajsh shiu që ranë vetëm në pak orë, një ngjarje e çuditshme moti e përshkruar nga zyrtarët si një “katastrofë 100-vjeçare”. Më shumë se 100 njerëz janë konfirmuar të vdekur në të gjithë shtetin, të paktën 27 prej tyre nga kampi veror i vajzave.
Uji shkatërroi kabinat me çati të gjelbër, duke lënë pas një gjurmë mbeturinash dhe duke marrë jetë deri në tetë vjeç. Lloji i fuqisë pas këtij shkatërrimi përçohet në këtë pamje filmike, të kapur gjatë vetëm 27 minutave, e cila tregon se sa shpejt u ngrit uji në një zonë.
Ndërsa kërkimet vazhdojnë për ata që janë ende të zhdukur, po ngrihen pyetje nëse mund të ishte bërë më shumë për të parandaluar një humbje kaq të madhe jetësh. Ekspertët thonë se ka pasur një numër faktorësh që kontribuan në tragjedi, duke përfshirë motin ekstrem, vendndodhjen e shtëpive të pushimit dhe kohën.
Kishte një prani të madhe lagështie në atmosferë nga një stuhi tropikale që kishte shkaktuar përmbytje në Meksikë dhe më pas u zhvendos në veri. Qarku Kerr, ku ndodhej kampi dhe ku kanë humbur 84 jetë, është një pjesë më kodrinore e Teksasit sesa qarqet përreth. Kjo do të thotë që ajri i mbushur me lagështi u shty lart, duke krijuar re të mëdha shiu.
Këto re stuhie ishin aq të mëdha saqë në fakt u bënë sistemi i tyre i motit, duke prodhuar sasi të mëdha shiu mbi një zonë të madhe. Ky sistem lëvizte ngadalë, duke shtuar sasinë totale të shiut dhe duke krijuar stuhi të mëtejshme përgjatë zonës që përmban lumin Guadalupe, i cili u tejmbush me një shpejtësi të paparë.
Shërbimi Kombëtar i Motit raportoi një sasi prej rreth 125-250 mm reshjesh në vetëm tre deri në gjashtë orë në Qarkun jug-qendror të Kerr. Midis të enjtes dhe të hënës pati gati 21 inç shi në disa pjesë. Reshjet mesatare të korrikut gjatë 25 viteve të fundit për zonën e Kerrville janë pak mbi dy inç, që do të thotë se rreth katër muaj shi kanë rënë brenda pak orësh.
Koha gjithashtu kontribuoi në humbjen e jetëve, shumë qytetarë kishin shkuar për të fjetur natën e së enjtes pa e ditur se një stuhi kaq katastrofike do t’i zgjonte të tmerruar vetëm brenda pak orësh. Një paralajmërim për përmbytje ishte lëshuar të enjten pasdite dhe pas mesnatës sipas orës lokale u përmirësua në një paralajmërim për përmbytje, duke i këshilluar njerëzit të gjenin vende më të larta.
Në dy orët e ardhshme u bë një paralajmërim për përmbytje të menjëhershme dhe disa njerëz kanë raportuar se kanë marrë njoftime me mesazhe në telefonat e tyre gjatë natës. Në orën 3:30 të mëngjesit, Menaxheri i Qytetit të Kerrville, Dalton Rice, tha se kishte shkuar për një vrapim pranë lumit dhe po binte vetëm pak shi.
Gjysmë ore më vonë, u lëshua një paralajmërim emergjence për përmbytje të menjëhershme për Qarkun Kerr, një alarm nga NWS se ky ishte një alarm “situate veçanërisht e rrezikshme”, kur përmbytje të mëdha kishin filluar tashmë. Kampi Mystic ishte në një vend me disa nga nivelet më të larta të reshjeve gjatë atyre pak orëve katastrofike.
Qarku Kerr ndodhet në zemër të Teksasit, një destinacion popullor pushimesh për shkak të kodrave të tij piktoreske, lumenjve dhe liqeneve të panumërta. Por ekziston edhe një kërcënim – për shkak të kërcënimit të përsëritur që ka shkatërruar komunitetet lokale gjatë viteve, rajoni njihet edhe si “Rrugica e Përmbytjeve të Menjëhershme”.
Në ato orë të para të së premtes, reshjet e shiut u drejtuan nga kodrat dhe drejt në lumenjtë përreth duke bërë që ata të fryheshin me një ritëm të shpejtë. Një përrua uji vërshoi poshtë lumit, duke përfshirë zonën e ulët pranë lumit jashtëzakonisht shpejt. Disa nga vajzat e vrara ose ende të zhdukura nga kampi ishin në kabina të ulëta më pak se 152 metra nga bregu i lumit, raporton New York Times.
Ata që dolën të gjallë, të dërguar në vende të sigurta me kamionë ushtarakë, thanë se kampi ishte shkatërruar, me pemë të shkulura nga rrënjët, kajakë në pemë dhe vajza që nxirreshin nga uji. Kur një ekip i BBC-së arriti në kamp të dielën, hyrja ishte e rrethuar nga policia dhe rrënojat e asaj që mund të ketë qenë një lloj porte ishin të shpërndara në tokë.
Ndikimi i ndryshimeve klimatike nuk mund të injorohet si një faktor tjetër në ngjarje ekstreme të motit si kjo. Ndërsa është e vështirë t’i atribuohet drejtpërdrejt ndikimit të planetit që po ngrohet një ngjarjeje të veçantë të motit, temperaturat e sipërfaqes së detit në Gjirin e Meksikës, nga ku ka origjinën një pjesë e ajrit, vazhdojnë të jenë më të ngrohta se normalja.
Ujërat më të ngrohta nënkuptojnë më shumë avullim dhe kështu më shumë lagështi të disponueshme në atmosferë për të ushqyer një stuhi. Viti 2024 ishte një vit rekord për këtë fenomen, sipas Shërbimit të Ndryshimeve Klimatike Koperniku, që do të thotë më shumë “karburant” për ngjarje ekstreme të reshjeve. Shkencëtarët e klimës vazhdojnë të na kujtojnë se ngjarje të tilla reshjesh si ato që kemi parë në Teksas do të bëhen më të shpeshta dhe më ekstreme ndërsa planeti ngrohet./ BBC
