BRITANI- Njoftimi i kryeministrit britanik Sir Keir Starmer se Britania do ta njohë shtetësinë palestineze është një ndryshim i madh në politikën e jashtme të Mbretërisë së Bashkuar. Ai ofroi shtyrjen e njohjes nëse Izraeli ndërmerrte “hapa thelbësorë për t’i dhënë fund situatës së tmerrshme në Gaza, për të rënë dakord për një armëpushim dhe për t’u zotuar për një paqe afatgjatë dhe të qëndrueshme, duke ringjallur perspektivën e një zgjidhjeje me dy shtete”.
Refuzimi i menjëhershëm i deklaratës së tij nga Izraeli nënkuptonte që shkruesit e fjalimit të Starmer mund të fillojnë punën tani për atë që ai do të thotë në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së në shtator. Njohja e Palestinës nga Mbretëria e Bashkuar duket e pakthyeshme, sipas një zyrtari të lartë britanik.
Starmer nuk pret që ndryshimi i politikës së Britanisë të sjellë një shtet të pavarur palestinez së shpejti, nga perspektiva e shumë izraelitëve, koha më e mirë për këtë do të ishte kurrë, por qëllimi, thonë burimet diplomatike, është të fuqizohen të moderuarit në të dyja anët, izraelitë dhe palestinezë. Britanikët shpresojnë se mund t’i bindin ata të besojnë se paqja mund të jetë e mundur.
Nuk do të jetë e lehtë, jo vetëm për shkak të mënyrës se si Hamasi vrau rreth 1,200 njerëz, përfshirë qindra civilë izraelitë, dhe mori pengje më 7 tetor 2023, e ndjekur nga përgjigjja hakmarrëse e Izraelit që ka vrarë dhjetëra mijëra civilë dhe e ka lënë Gazën në rrënoja. Kjo ndodh gjithashtu sepse çdo përpjekje për të bërë paqe ka dështuar. Vite të tëra bisedimesh paqeje në vitet 1990 përfunduan me gjakderdhje. Çdo përpjekje për t’i ringjallur ato që atëherë ka dështuar.
Refuzimi i Izraelit erdhi disa minuta pasi Keir Starmer mbaroi së foluri në Downing Street. Më vonë gjatë mbrëmjes, kryeministri i Izraelit, Benjamin Netanyahu, postoi një denoncim të ashpër në mediat sociale.
“Starmer shpërblen terrorizmin monstruoz të Hamasit dhe ndëshkon viktimat e tij. Një shtet xhihadist në kufirin e Izraelit SOT do të kërcënojë Britaninë NESËR. Paqja ndaj terroristëve xhihadistë dështon gjithmonë. Do t’ju dështojë edhe juve. Nuk do të ndodhë.”
Netanyahu mohon se Izraeli ka shkaktuar uri dhe katastrofë në Gaza. Nëse do t’i kishte pranuar kushtet e Britanisë për një shtyrje, qeveria e tij do të ishte shpërbërë. Ai varet nga mbështetja e ekstremistëve ultranacionalistë që duan të aneksojnë territoret e pushtuara dhe t’i detyrojnë palestinezët të largohen, jo t’u japin atyre pavarësi. Por Netanyahu nuk është i burgosuri i tyre. Ai ndërtoi një karrierë duke kundërshtuar zgjidhjen me dy shtete, idenë se paqja mund të ndërtohet duke krijuar një shtet të pavarur palestinez përkrah Izraelit. Më herët këtë muaj ai tha se një shtet palestinez do të ishte një “pikënisje” për më shumë përpjekje të stilit të 7 tetorit për të shkatërruar Izraelin.
Netanyahu do të shpresojë për mbështetjen e fortë të qeverisë amerikane. Qëndrimi i saj është se njohja e një shteti palestinez tani shpërblen terrorizmin e Hamasit. Presidenti amerikan Donald Trump u tha gazetarëve, ndërsa po kthehej në SHBA pas ndeshjes së tij të golfit në Skoci, se nuk e mbështeste veprimin e Britanisë. Çështja e sovranitetit palestinez mund të bëhet një faktor tjetër që do të prishë marrëdhëniet transatlantike.
Deri në javët e fundit, Keir Starmer nuk ishte i bindur se ishte koha e duhur për të njohur Palestinën. Por fotografitë e fëmijëve palestinezë në Gaza që po vdisnin nga uria ishin pika e fundit pas kaq shumë vrasjesh dhe shkatërrimesh. Qëndrimet u ngurtësuan në Downing Street dhe në Ministrinë e Jashtme, si dhe në Partinë Laburiste dhe më gjerësisht në Mbretërinë e Bashkuar.
Vendimi i Britanisë për t’u bashkuar me Francën në njohjen e Palestinës është një tjetër shenjë e izolimit diplomatik në rritje të Izraelit. Dy nga aleatët e saj kryesorë perëndimorë, Mbretëria e Bashkuar dhe Franca, të dyja anëtare të përhershme të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, kanë hedhur poshtë përpjekjen e Izraelit për të bllokuar njohjen e Palestinës nga ana e tyre kur Asambleja e Përgjithshme të mblidhet në Nju Jork në shtator.
Në Nju Jork, menjëherë pas deklaratës së Starmer, David Lammy, sekretari i jashtëm i Mbretërisë së Bashkuar, u prit me duartrokitje të forta kur njoftoi vendimin e Britanisë në konferencën e OKB-së mbi një zgjidhje me dy shtete dhe njohjen e një shteti palestinez. Ai hodhi poshtë akuzën se pavarësia palestineze mund të jetë vdekjeprurëse për Izraelin.
“Nuk ka asnjë kontradiktë midis mbështetjes për sigurinë e Izraelit dhe mbështetjes për shtetësinë palestineze. Në fakt, e kundërta është e vërtetë. Le të jem i qartë: refuzimi i qeverisë Netanyahu për një zgjidhje me dy shtete është i gabuar – është i gabuar moralisht dhe është i gabuar strategjikisht.”
Një zyrtar britanik tha se atmosfera ishte elektrike ndërsa Lammy u tha delegatëve se njoftimi i Mbretërisë së Bashkuar po bëhej “me dorën e historisë mbi supet tona”. Lammy vazhdoi të thellohej në të kaluarën perandorake të Britanisë në Palestinë, e cila është thellësisht e ndërthurur me rrënjët e konfliktit midis hebrenjve dhe arabëve për kontrollin e tokës që dikur sundonte Britania.
Britania e pushtoi Jerusalemin nga Perandoria Osmane në vitin 1917 dhe kontrolloi Palestinën deri në vitin 1948, e rraskapitur dhe pa ide për t’u përballur me atë që atëherë ishte një luftë në shkallë të plotë midis arabëve dhe hebrenjve, ia dorëzoi përgjegjësinë OKB-së dhe u largua nga Palestina. Menjëherë, kryeministri i parë i Izraelit, David Ben Gurion, shpalli pavarësinë dhe Izraeli mposhti një pushtim nga ushtritë arabe.
Në OKB, David Lammy kujtoi se si Arthur Balfour, paraardhësi i tij si sekretar i jashtëm, kishte nënshkruar në vitin 1917 një letër të shtypur me makinë shkrimi duke premtuar se do ta “shihte me mirëkuptim krijimin në Palestinë të një shtëpie kombëtare për popullin hebre”.
Por dokumenti, i njohur si Deklarata e Balfourit, deklaronte gjithashtu “se nuk do të bëhet asgjë që mund të cenojë të drejtat civile dhe fetare të komuniteteve jo-hebraike në Palestinë”. Nuk përdorte fjalën arab, por kjo ishte ajo që nënkuptohej. Lammy tha se Britania mund të jetë krenare për mënyrën se si ndihmoi në hedhjen e themeleve të Izraelit. Por premtimi ndaj palestinezëve, tha Lammy, nuk u mbajt dhe kjo “është një padrejtësi historike që vazhdon të ndodhë”.
Premtimet kontradiktore të Britanisë nxitën dhe formësuan konfliktin. Një udhëtar në kohë që do të kthehej një shekull prapa në Palestinë në vitet 1920 do ta gjente tensionin dhe dhunën në mënyrë trishtuese të njohur. Mënyra se si Mbretëria e Bashkuar shpreson t’i japë fund mjerimit në Gaza, të krijojë paqe në Lindjen e Mesme dhe të korrigjojë padrejtësinë historike që përshkroi Lammy është të ringjallë zgjidhjen me dy shtete.
Konferenca në Nju Jork, në të cilën ai foli, u kryesua nga Franca dhe Arabia Saudite. Ajo ka hartuar një dokument shtatëfaqësh që synon të krijojë një rrugë përpara për të ringjallur zgjidhjen me dy shtete, e cila përfshin dënimin nga shtetet arabe të Hamasit dhe sulmeve të tij të 7 tetorit ndaj Izraelit.
Dritarja për paqe përmes zgjidhjes me dy shtete dukej se ishte mbyllur me çelës pas rënies së procesit të paqes që filloi me shpresë të vërtetë në vitet 1990.Vendimi i Britanisë për të njohur Palestinën është një pengesë diplomatike në përpjekjen për ta rihapur atë. /BBC
