Pavarësisht sanksioneve perëndimore dhe izolimit politik, liderët e entitetit serb të Bosnje e Hercegovinës, Republika Sërpska, dhe të Serbisë – Millorad Dodik dhe Aleksandar Vuçiç – vazhdojnë të mbajnë kontakte të ngushta me presidentin rus, Vladimir Putin.
Edhe pse këto takime janë të shpeshta, analistët vlerësojnë se ato shërbejnë më shumë si një mesazh për Perëndimin sesa si mbështetje konkrete nga Moska.
“Mendoj se ajo që kërkojnë është mbështetje simbolike nga Putini për t’i frikësuar evropianët dhe për t’ua bërë me dije se është në interesin e tyre të mos ushtrojnë më shumë presion as ndaj Vuçiqit e as ndaj Dodikut”, tha për Radion Evropa e Lirë Toby Vogel, nga Këshilli për Politikat e Demokratizimit në Berlin.
Dodik, i cili së fundi nuk e ushtron më funksionin e presidentit të Republikës Sërpska pasi iu hoq mandati me vendim gjyqësor të formës së prerë, në një intervistë për median ruse Sputnik ka paralajmëruar se “së shpejti” do të udhëtojë për në Rusi dhe se gjatë tetorit pritet të takohet me Putinin.
Nga Rusia, sipas tij, do të kërkojë që të vendosë veto për vazhdimin e mandatit të misionit paqeruajtës të Bashkimit Evropian në Bosnjë – EUFOR Althea – për të cilin çdo nëntor votohet në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, këtë javë do të udhëtojë për në Pekin, ku do të takohet me liderin kinez, Xi Jinping, dhe presidentin rus, Vladimir Putin, bëri të ditur zyra e tij për media.
Vizita në Kinë ndodh në një kohë kur në Serbi prej dhjetë muajsh po zhvillohen protesta, ku kërkohet përgjegjësi nga autoritetet për vdekjen e 16 personave pas shembjes së strehës prej betoni të Stacionit Hekurudhor në Novi Sad.
Analisti Toby Vogel vlerësoi se takimet e Vuçiqit dhe Dodikut me Putinin nuk kanë për qëllim vetë Moskën, por synojnë të nxisin reagim nga Brukseli dhe Londra.
“Prej vitesh dëgjojmë se nuk mund të ushtrohet shumë presion ndaj Vuçiqit apo Dodikut, sepse, nëse e bëjmë këtë, rrezikojmë t’i humbim ata. Ata, gjoja, do t’i kthehen Lindjes dhe ne nuk e duam këtë. Por, ky narrativ asnjëherë nuk ka qenë bindës, dhe Perëndimi duhet t’i japë fund kësaj qasjeje”, tha Vogel për Radion Evropa e Lirë.
Ai shtoi se edhe pa ndikimin e Rusisë, Bashkimi Evropian deri tani ka qenë “shumë i dobët në kritikën ndaj Vuçiqit” për shtypjen e protestave në Serbi dhe se nuk ka pasur pasoja për autoritetet në Beograd.
“Vuçiqi do ta ketë shumë të vështirë të dalë i paprekur nga kjo krizë politike, dhe asnjë udhëtim në Kinë apo Rusi nuk do ta ndryshojë këtë”, theksoi Vogel.
Sa i përket Dodikut, Vogel tha se situata ligjore është krejtësisht e qartë, por jo edhe në terren, veçanërisht kur të mbahen zgjedhjet e parakohshme për president të entitetit të Republikës Sërpska.
“Ju nevojiten autoritetet lokale, entiteti dhe komunat në Republikën Sërpska për të organizuar fizikisht këto zgjedhje. E nëse ato vendosin të qëndrojnë pranë Dodikut, atëherë kjo do të jetë shumë e vështirë”, paralajmëroi ai.
Politologu nga Sarajeva, Adnan Huskiq, në një prononcim për Radion Evropa e Lirë, u përgjigj me kundërpyetje: çfarë do të thotë për këdo në Ballkanin Perëndimor të ketë mbështetje nga Rusia?
“Unë me të vërtetë nuk shoh se si, në një situatë kur ende kemi një polarizim të thellë mes Perëndimit dhe Rusisë, juve ju ndihmon konkretisht ndihma ruse. Jeni të rrethuar nga shtetet anëtare të NATO-s, e në aspektin e inteligjencës, SHBA-ja është ende këtu, pavarësisht çfarëdo që mendojmë për të”, tha Huskiq.
Sa i përket Millorad Dodikut, ai vlerësoi se Dodik po shfrytëzon gjithçka që ka në dispozicion, por ka pak gjasa që kjo do të ketë ndonjë efekt real. Ai shtoi se është “analizë joserioze dhe sipërfaqësore” të mendohet se dikush në planin ndërkombëtar do t’i kushtojë më shumë vëmendje çështjes së Dodikut.
“Të presësh që në një botë, ku ndodhin zhvillime të tilla globale, të vendoset fokusi edhe te ngjarjet në Bosnje e Hercegovinë, është pritshmëri e çuditshme”, theksoi Huskiq.
Nga ana tjetër, analistja politike nga Banja Lluka, Tanja Topiq, vlerësoi për Radion Evropa e Lirë se me udhëtimin në Rusi, Dodik po dërgon mesazh se është “zhgënjyer” pritjet që ai kishte nga administrata e presidentit amerikan, Donald Trump.
“Në kontekstin e vendimit gjyqësor, ai për një kohë të gjatë besoi se gjërat do të ndryshonin dhe se do të ndodhnin ‘mrekulli’ të caktuara. Tani ai e ka zhvendosur fokusin e betejës së tij për mbijetesë politike nga Perëndimi te Rusia”, u shpreh Topiq.
Ajo theksoi se deklaratat e Dodikut për të biseduar rreth mbështetjes së mundshme për pavarësinë e entitetit serb nuk do të sjellin rezultate konkrete, por se kjo narrativ do të shfrytëzohet për konsum të brendshëm politik.
Më 9 maj, Millorad Dodik dhe Aleksandar Vuçiq morën pjesë në paradën ushtarake në Moskë, të organizuar për 80-vjetorin e përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, ku u takuan edhe me presidentin rus, Vladimir Putin.
Shtetet perëndimore e vlerësuan këtë paradë si “propagandë të Putinit” me të cilën ai u përpoq të justifikonte agresionin ndaj Ukrainës.
Që nga fillimi i pushtimit rus të Ukrainës, në shkurt 2022, Dodik është takuar tetë herë me Putinin. Ai vizitoi Moskën edhe në prill, një muaj para paradës ushtarake, kur tha se Putini i kishte premtuar se Rusia do të angazhohej për mbylljen e institucioneve ndërkombëtare në Bosnje e Hercegovinë, përfshirë edhe zyrën e përfaqësuesit të Lartë, Christian Schmidt.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, ka qenë vetëm një herë në Moskë prej fillimit të agresionit rus. Takimi dypalësh me Putinin në maj, gjatë ceremonive për përvjetorin e Luftës së Dytë Botërore, ishte i pari zyrtar pas më shumë se tre vjetësh nga fillimi i pushtimit rus të Ukrainës.
Atëbotë, Putini tha se Rusia “e vlerëson kursin e pavarur dhe sovran të Serbisë në çështjet ndërkombëtare”.
Megjithëse është kandidate për anëtarësim në Bashkimin Evropian, Serbia nuk i është bashkuar sanksioneve ndaj Rusisë, të cilat Brukseli i ka vendosur në përpjekje për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë.
Para takimit në Moskë, Vuçiqi kishte zhvilluar disa biseda telefonike me Putinin. Në tetor 2024, me rastin e 80-vjetorit të çlirimit të Beogradit, Vuçiq tha se e kishte falënderuar Putinit për furnizimin me gaz rus për Serbinë gjatë dimrit. Ai shtoi se pothuajse dy vjet e gjysmë nuk kishin pasur komunikim, edhe pse në tetor 2023 ishin takuar në Pekin, në forumin ndërkombëtar të nismës kineze “Brezi dhe Rruga”./REL
