Opinion nga Timoni.al
Shkaku i tragjedisë së sotme nuk është një akt i vetëm, as një ngjarje e rastësishme. Është produkt i një sistemi që ka humbur busullën morale, i një drejtësie që prej vitesh është kthyer në arenë përplasjeje mes interesave, dhe jo në strehë të qytetarit.
Në qendër të kësaj historie të dhimbshme që tronditi sot Shkodrën, ndodhet një pronë – një godinë e dikurshme konvikti, ku kanë jetuar për vite të tëra rreth 30 familje të varfra. Aty janë rritur fëmijë, janë bërë martesa, janë ndarë kafshata të fundit, sepse për ta ajo godinë nuk ishte thjesht “objekt”, por shtëpi, jetë, kujtim.
Por për gjykatat, për sistemin tonë të ngurtë e shpesh absurd, gjithçka reduktohet në letra, vula e tituj pronësie. Dhe kështu, vite më parë, një vendim gjykate ia dha këtë pronë një individi – Gjon Shkambit. Një emër që pak kush në Shkodër e njeh, por që çuditërisht u shfaq me një “titul pronësie” mbi një ndërtesë që dikur ishte publike. Nga e fitoi? Me çfarë dokumentesh? Me çfarë historie?
Pyetje që ende mbeten pa përgjigje. Sepse, siç e thonë vetë shkodranët: “Dukagjins me prona në Shkodër nuk ka!”
Por kur korridoret e drejtësisë janë të ndotura me miqësi, ndikime, e vendime të porositura, e vërteta shpesh humbet nën peshën e dosjeve dhe firmave.
Mes gjithë kësaj katrahure, u shfaq një njeri që guxoi të shihte më larg se letra. Një gjyqtar, që sot nuk jeton më, tregoi një dimension të jashtëzakonshëm humanizmi. Ai pa 30 familje që do të mbeteshin në rrugë dhe zgjodhi të vendosë me zemër, jo me frikë.
Vendimi që po përgatitej prej tij, ishte më shumë se një akt ligjor – ishte një gjest i thellë njerëzor, një dëshmi se drejtësia, përtej kodeve dhe neneve, mund të ketë fytyrë njerëzore.
Por ai vendim nuk u firmos kurrë. Tragjikisht, fati ndërhyri përpara, duke e ndalur dorën që donte të firmoste drejtësinë për njerëzit e thjeshtë.
Ky fakt i rëndë nuk është thjesht një rast individual, por një sinjal alarmi për gjithë sistemin. Ai tregon sa i pasigurt, i ekspozuar dhe i pambrojtur është çdo gjyqtar që guxon të vendosë ndryshe nga interesi, që zgjedh njeriun përpara strukturës.
Prej vitesh, në Shqipëri është predikuar “Reforma në Drejtësi” si shpëtimi i madh, si mekanizmi që do të pastronte sistemin nga korrupsioni dhe do t’i kthente besimin qytetarëve. Por sot, në dritën e kësaj tragjedie, kjo reformë duket më shumë si një fasadë e rrënuar.
U larguan qindra gjyqtarë e prokurorë, u ngritën institucione të reja, u krijuan struktura me emra të mëdhenj – por drejtësia për qytetarin e thjeshtë mbeti po aty: e largët, e ftohtë, e pandjeshme.
Në thelb, reforma harroi njeriun. Ajo u mor me shifra, me raporte, me procedura, por jo me ndjesinë e thjeshtë të drejtësisë. Sepse drejtësia nuk matet me numra, por me jetë njerëzish.
Dhe kur një gjyqtar humbet jetën në përpjekje për të bërë gjënë e duhur, kjo nuk është më një çështje individuale – është një dështim i madh kombëtar.
Tragjedia e sotme duhet të na bëjë të reflektojmë të gjithë. Duhet të pyesim veten: çfarë drejtësie po ndërtojmë? Një drejtësi që i shërben titujve të rremë të pronësisë, apo një drejtësi që mbron fëmijët që nesër do të flenë pa çati?
Kur sistemi lejon që 30 familje të jetojnë me frikën e dëbimit, ndërsa një individ tund një dokument të dyshimtë si flamur fitoreje, atëherë nuk kemi drejtësi – kemi një tallje me dhimbjen e njerëzve.
Në këtë vend, po bëhet gjithnjë e më e vështirë të gjesh zëra që flasin me ndërgjegje. Sepse kushdo që guxon të vendosë me zemër, rrezikon të paguajë çmimin më të lartë. Dhe kjo është shenja më e qartë e një sistemi të sëmurë, që nuk mbron më as vetveten.
Sot, Shqipëria humbi një njeri të drejtësisë, por mbi të gjitha humbi një shembull. Një shembull që duhet të zgjojë ndërgjegjen e çdo institucioni, të çdo gjykatësi e prokurori që ende beson se ligji duhet të ketë shpirt.
Në një sistem ku gjithçka matet me letra, ku drejtësia është kthyer në një sport politik, ai njeri tregoi se ende ka vend për humanizëm.
Akti i tij mbetet si një dritë e vogël në errësirë – një kujtesë se drejtësia pa njeriun është vetëm një mekanizëm bosh. Dhe nëse duam me të vërtetë të flasim për reformë, le të fillojmë aty ku ajo dështoi: te njeriu, te zemra, te përgjegjësia ndaj jetës.
