Termocentrali bërthamor i Zaporizhias, më i madhi në Evropë, ka mbetur pa energji të jashtme për më shumë se tre ditë, duke ngritur shqetësime serioze për sigurinë e tij. Kjo ndërprerje, më e gjata që nga fillimi i luftës në Ukrainë, ka detyruar funksionimin e termocentralit me gjeneratorë diezel, të cilët tani furnizojnë sistemet e ftohjes dhe sigurisë. Linja e fundit e tensionit të lartë që lidhte centralin me territorin ukrainas u shkatërrua nga forcat ruse, duke e lënë termocentralin në një situatë të paqartë.
Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA) ka raportuar se ka karburant të mjaftueshëm për rreth 20 ditë, por kreu i saj, Rafael Grossi, ka paralajmëruar se humbja e energjisë së jashtme “rrit gjasat e një aksidenti bërthamor”. Moska akuzon Kievin për bombardime të vazhdueshme në rajon, ndërsa Ukraina thotë se Rusia po e përdor situatën për të forcuar kontrollin mbi të.
Rusia, e cila pushtoi centralin në mars 2022, ka shprehur synimin për të rifilluar reaktorët dhe për t’i lidhur ata me rrjetin rus, edhe pse ekspertët paralajmërojnë se një veprim i tillë është i mundur vetëm në një kontekst paqeje. Ndërkohë, të gjithë reaktorët janë në “mbyllje të ftohtë” për të ruajtur sigurinë.
Pas krizës së Fukushimës në vitin 2011, rregullatorët evropianë kishin vendosur se një central duhet të jetë në gjendje të mbijetojë deri në 72 orë pa energji të jashtme. Duke qenë se ky afat është tejkaluar, rreziku i një krize bërthamore është më i lartë se kurrë, me burime ukrainase që paralajmërojnë se dështimi i gjeneratorëve mund të çojë në një shkrirje të bërthamës brenda disa javësh.
Kjo situatë ka ndikuar edhe në bisedimet midis liderëve amerikanë dhe rusë, me propozime për t’i kontrolluar centralin. Megjithatë, deri më tani, siguria e tij mbetet e varur nga situata e paqartë në frontin luftarak në Ukrainë. Rrethanat e brishta që rrethojnë Zaporizhian tregojnë se një zgjidhje e qëndrueshme është e nevojshme për të shmangur një katastrofë bërthamore potenciale.
