Prodhimi vendas i qumështit në Shqipëri është në rënie të vazhdueshme, ndërsa në mënyrë paradoksale po rritet importi i qumështit pluhur dhe vajit të palmës, të cilat përdoren në industrinë ushqimore si zëvendësues të produkteve natyrale.
Të dhënat e INSTAT për vitin 2024 tregojnë se në territorin shqiptar janë grumbulluar rreth 95 mijë tonë qumësht, me një rënie prej 6.6% krahasuar me vitin pararendës.
Rënia më e ndjeshme është shënuar tek qumështi i deles me 9.7%, ndërsa qumështi i lopës, që zë pjesën më të madhe të prodhimit, ka rënë me 6.5%. Paralelisht, ka rënë ndjeshëm edhe prodhimi i djathit dhe gjalpit, duke reflektuar pasojat direkte të kësaj tkurrjeje.
Një ndër shkaqet kryesore të kësaj situate është rënia drastike e numrit të krerëve të lopëve. Në vitin 2024 janë numëruar vetëm 224 mijë krerë, nga mbi 342 mijë në vitin 2018. Vetëm gjatë viteve 2021–2023, numri i lopëve u ul me rreth 45 mijë. Kjo ka bërë që prodhimi i qumështit të lopës të zbresë në 745 mijë litra, nga 964 mijë litra që ishin 10 vite më parë.
Qumështi pluhur zë vendin e qumështit natyral
Në këtë kontekst, për të mbuluar kërkesën e industrisë përpunuese dhe tregut të konsumit, është rritur ndjeshëm përdorimi i qumështit pluhur. Sipas të dhënave të përpunuara nga Monitor, vetëm në katër muajt e parë të vitit 2025, importi i qumështit pluhur është rritur me 15%.
Rreth 200 mijë kg janë konsumuar gjatë kësaj periudhe, të importuara kryesisht nga kompanitë Super Milk, LUFRA, AD SH-2014, ELKA SA dhe Alta Group.
Qumështi pluhur është i lejuar vetëm për industri të caktuara, si prodhimi i ëmbëlsirave, çokollatave dhe akullores, por në praktikë ai përdoret edhe në prodhimin e kosit apo djathit, shpesh pa etiketim të qartë dhe në kundërshtim me ligjin.
Vaj palme në vend të yndyrnave natyrale
Një tjetër zëvendësues problematik është vaji i palmës, i cili po përdoret në mënyrë masive në vend të yndyrnave shtazore. Shqipëria importon rreth 3 mijë ton vaj palmenë vit, krahasuar me vetëm 380 ton në vitin 2014. Edhe pse është konsideruar i dëmshëm për shëndetin, vaji i palmës përdoret gjerësisht në produkte ushqimore si bulmeti, ëmbëlsirat dhe brumërat, raporton skyweb.al.
Agjencia e Ushqimit (AKU) ka kryer disa kontrolle dhe ka vendosur masa administrative ndaj prodhuesve të mëdhenj si LUFRA, ERZENI, Gjirofarm, Delta Doni, FEAKSI, SHAKA, MIRELI, e të tjerë, por pjesa më e madhe e produkteve të bllokuara janë rikthyer në treg pa transparencë për publikun.
Pasojat shëndetësore: Shqipëria e sëmurë nga zemra
Rritja e konsumit të produkteve me përmbajtje të lartë yndyre, përfshirë vajin e palmës, lidhet drejtpërdrejt me përhapjen e sëmundjeve kardiovaskulare. Sipas INSTAT, sëmundjet e zemrës përbëjnë 52.9% të totalit të vdekjeve në Shqipëri, duke u kthyer në kërcënimin kryesor për shëndetin publik.
Shqipëria po përballet me një krizë të thellë në sektorin e prodhimit bujqësor dhe ushqimor. Ndërsa fermat po braktisen dhe prodhimi natyral po bie, tregu po pushtohet nga zëvendësues më të lirë, por më të rrezikshëm për shëndetin. /skyweb.al
