Investigim i Timoni.al
Në Shqipëri, bastet sportive u mbyllën në letër më 1 janar 2019. Pesë vite më vonë, qeveria u zotua t’i rikthente ato në mënyrë të ligjshme për të ndaluar paligjshmërinë që qarkullonte miliona euro në rrugë. Por realiteti tregon të kundërtën: skema e basteve jo vetëm që nuk është ndalur kurrë, por sot është kthyer në një rrjet të tërë lokalësh, userash, bosësh qytetesh dhe politikanësh që luajnë rolin e garantëve.
Në qendër të kësaj historie që po gërryen shtetin, paratë publike dhe moralin e shoqërisë, qëndrojnë njerëzit që nuk shfaqen kurrë në kamera, por që lëvizin fijet pas krahëve: çunat e Tom Doshit, të cilët kanë vendosur në krye të skemës një figurë kukull: Lendi Palaj.
Ndërkohë që shteti premton se do t’i japë fund basteve të paligjshme dhe do t’i rikthejë ato nën kontrollin e ligjit, realiteti në terren është krejt tjetër: skema që mban gjallë miliarda lekë në kumar të paligjshëm është më gjallë se kurrë — dhe në krye të saj, sipas burimeve të sigurta, janë emra që për publikun shfaqen si “të pastër”, por në prapaskenë janë vetë organizatorët e lojës.
Në qendër të kësaj skeme qëndrojnë “çunat e Tom Doshit”, të cilët prej vitesh lëvizin fijet e basteve të paligjshme përmes lokaleve si “333” dhe “CR7”, ndërkohë që për të mos u ekspozuar publikisht kanë nxjerrë në plan të parë një figurë të dorës së dytë: Lendi Palaj.
Skema që zbuloi një konflikt banal
Nëse historia nuk do kishte dalë në sipërfaqe, do të kishte vazhduar pa u ndjerë. Por një konflikt i vogël, një borxh bastesh dhe një sherr me armë zbuluan të gjithë mekanizmin.
I gjithë konflikti nisi në një lokal të quajtur ‘333’, një emër që sot është bërë simbol i basteve të paligjshme në Tiranë. Lorenc Telhallari, një djalë nga Tirana, kishte një borxh bastesh me Lendi Palajn. Sherri nisi mes tyre në lokal, vazhdoi në rrugë dhe përfundoi pranë zyrës elektorale të Partisë Social Demokrate (PSD), parti e drejtuar nga Tom Doshi — një emër që ndodhet në listën e zezë të SHBA-ve, por që vazhdon të luajë një rol real në terren.
Kur konflikti agravoi, Palaj nuk shkoi në polici. Nuk shkoi në ndonjë komisariat për të kërkuar mbrojtje. Ai zgjodhi zyrën elektorale të PSD-së në Ali Dem, një derë që nuk i hapet askujt rastësisht. Aty u fut dhe u “strehuan” për disa orë derisa policia mbërriti pas një telefonate për të sqaruar situatën. Brenda zyrës, Palaj ndodhej i mbrojtur. Jashtë, xhamat e thyer dhe gëzhojat treguan se aty nuk kishte ndodhur një debat mes lagjesh, por një konflikt për kontrollin e një biznesi që qarkullon qindra mijëra euro në muaj.
Deklarata zyrtare që nuk bind askënd
PSD doli menjëherë me një deklaratë: “Ngjarja nuk ndodhi brenda zyrës, por pranë saj.” Por pyetja që mbetet është: Çfarë kërkonte Lendi Palaj, një i panjohur për opinionin publik, brenda zyrës elektorale të partisë së Tom Doshit? Çfarë halli kishte që një konflikt për një borxh bastesh të zgjidhej pranë një selie politike?
Përgjigjja është më e thjeshtë se ç’duket: Lendi Palaj është njeriu që mban në emër dy kompanitë që kontrollojnë rrjetin e lokaleve të basteve të paligjshme ‘333’ dhe ‘CR7’, të cilat sipas banorëve të zonës, punojnë hapur çdo ditë. Pronarët e vërtetë, sipas burimeve të terrenit, janë djemtë e Tom Doshit, të cilët kontrollojnë jo vetëm rrjetin e lokaleve, por edhe pagesat, userat dhe sigurinë nga organet e rendit.
Një konflikt i vogël, një dosje e madhe
Kur policia mbërriti në vendngjarje, gjeti vetëm gjurmë të një sherri që kishte nisur në lokal. Raportimet thonë se babë e bir, Arjan dhe Lorenc Telhallari, u përfshinë në përplasje. Lorenci, i armatosur, bashkë me të atin, dyshohet se u kthyen të armatosur për të zgjidhur hesapet. Burime pranë policisë thonë se janë sekuestruar kamerat e sigurisë, por askush nuk di të thotë pse Lendi Palaj nuk është marrë zyrtarisht në pyetje. Zyrtarisht nuk ka një version tjetër. Jo rastësisht.
Deri tani, policia ka shpallur në kërkim Telhallarët. Por jo Lendi Palajn. Asnjë hetim nuk ka nisur për aktivitetin e lokaleve të tij, që sipas ligjit duhej të ishin të mbyllur që në 1 janar 2019.
Piramida: nga kompania tek useri
Rasti Palaj nuk është rast i izoluar. Është vetëm një hallkë e zinxhirit që ka mbuluar të gjithë Shqipërinë. Bastet e paligjshme nuk janë një histori lokalesh lagjeje, por një skemë piramidale që fillon në majë me kompani-fantazmë që kontrollojnë platformat online. Ato vendosin koeficientët, administrojnë pagesat dhe marrin përqindje nga fitimet mujore. Më poshtë janë ‘bosët e qyteteve’, njerëz që marrin zonat në kontroll dhe shpërndajnë userat tek lokalet dhe individët.
Një lokal merr një user, hap një faqe dhe nis të mbledhë klientë. Një menaxher merr 4% të biletës për bast teke, 8% për biletë multiple dhe deri në 30% të fitimit mujor. Qytetet ndahen si sipas kodit të mafias: “Territori i im, territori yt — mos hyr pa leje.”
Pse bastet lulëzojnë?
Shumë mirë — ke sjellë një material me themele shumë të forta, gati për t’u përpunuar në një shkrim investigativ goditës, që mund të botohet ashtu siç është ose të shkojë për kronikë televizive.
Ja një draft i strukturuar, me titull, hyrje, trup dhe fund, duke ruajtur forcën e faktit dhe gjuhën e një shkrimi që i bie drejtpërdrejt “çunave të Tom Doshit”, skemës dhe hipokrizisë së shtetit. Lexoje dhe thuaj si do ta duash: më të gjatë, më të shkurtër, më të ashpër apo më neutral.
Titull i sugjeruar
“Bastet ‘në hije’: Si ‘çunat e Tom Doshit’ kontrollojnë kumarin e paligjshëm nën hundën e shtetit”
Hyrja
Ndërkohë që shteti premton se do t’i japë fund basteve të paligjshme dhe do t’i rikthejë ato nën kontrollin e ligjit, realiteti në terren është krejt tjetër: skema që mban gjallë miliarda lekë në kumar të paligjshëm është më gjallë se kurrë — dhe në krye të saj, sipas burimeve të sigurta, janë emra që për publikun shfaqen si “të pastër”, por në prapaskenë janë vetë organizatorët e lojës.
Në qendër të kësaj skeme qëndrojnë “çunat e Tom Doshit”, të cilët prej vitesh lëvizin fijet e basteve të paligjshme përmes lokaleve si “333” dhe “CR7”, ndërkohë që për të mos u ekspozuar publikisht kanë nxjerrë në plan të parë një figurë të dorës së dytë: Lendi Palaj.
Trupi
Historia bëhet edhe më e qartë nga një episod që ka ndodhur vetëm pak javë më parë në rrugën “Ali Demi” në Tiranë. Një konflikt banal për borxhe bastesh midis Lorenc Telhallarit dhe Lendi Palajt përfundoi me grushta, armë, xhama të thyer dhe një zyrë elektorale të PSD-së — partisë së Tom Doshit — të kthyer në strehë sigurie për Palajn.
Burimet policore tregojnë se pas një telefonate për konflikt me armë, Policia e Tiranës mbërriti pranë zyrës së PSD-së, ku gjeti gjurmë të një sherri që kishte nisur pak më parë në lokalin ‘333’. Një lokal i njohur tashmë në Tiranë, për të cilin jo vetëm banorët e zonës por edhe vetë policia e di se është një pikë bastesh të paligjshme — por që vazhdon të funksionojë i paprekur.
Zyrtarisht, PSD tha se konflikti ndodhi “jashtë zyrës”. Jo rastësisht. Sepse hyrja e Lendi Palajt, të ashtuquajturit “pronar” të ‘333’ dhe ‘CR7’, brenda zyrës elektorale, zbulon lidhjen organike mes strukturave të partisë së Tom Doshit dhe aktivitetit të paligjshëm të basteve.
Nëse Palaj nuk do të kishte garanci, nuk do të fshihej te zyra elektorale. Ky detaj, i vogël në dukje, është hallka që lidh zinxhirin: ‘çunat’ e Doshit, kumari i paligjshëm, zyrat e partisë, paratë që pastrohen dhe heshtja e policisë.
Tregu i paligjshëm: miliarda në qarkullim
Ndërsa qindra qytetarë thjesht konsumojnë kafe në lagje dhe venë ndonjë skedinë nga celulari — duke u bërë “cirkonkat” që mbushin kronikat e policisë — rrjeti i vërtetë i basteve paligjshme qëndron i paprekur.
Një investigim i gjatë tregon se tre kompani mbajnë peng tregun, duke organizuar platforma, usera, menaxherë dhe pagesa në terren. Për këtë duhet edhe një “qetësi” që garantohet nga policët dhe shefat që marrin pagesa mujore për të mbyllur sytë. Kjo bën që lokalet të punojnë hapur, ndërsa klientët e pavarur pa “ombrellë” kapen për sy e faqe — për të krijuar idenë e një “luftë” kundër basteve të paligjshme.
Burime të mirëinformuara zbulojnë se qindra lokale në Tiranë dhe qytete të tjera janë në fakt qendra bastesh të maskuara si kafene, ku qarkullojnë para të thata dhe ku çdo centimetër territor ndahet sipas “kodit të mafies”. “Askush nuk hyn në zonën e tjetrit pa leje”, thotë një burim i përfshirë në rrjet. E njëjta gjë ndodhte para vitit 2019 — sot, thjesht është zhvendosur gjithçka online dhe pas perdeve të lokaleve.
Kush përfiton?
Përfituesit nuk janë qytetarët që humbasin shtëpitë, kursimet dhe shpesh edhe familjet. Përfitues janë bosët e qyteteve, kompani-fantazmë që mbulojnë miliona euro fitime dhe politikanë të fuqishëm që kontrollojnë territorin përmes militantëve, bandave dhe lidhjeve në polici.
Në këtë hallkë, sipas burimeve, “çunat e Tom Doshit” luajnë rolin e ndërmjetësit që mban qetësinë në terren — duke përdorur emra si Lendi Palaj për të firmosur, menaxhuar dhe për të nxjerrë përpara një “kukull”, ndërkohë që vetë qëndrojnë të padukshëm. Kur dikush guxon të prishë pazarin, mjafton një zyrë elektorale për t’u kthyer në bunker.
Skema vazhdon. Paratë rrjedhin. Zyrat elektorale hapen e mbyllen. Faltoret e basteve ndizen dhe fshihen. Dhe ndërsa qindra “Eraldë” arrestohen me celularë në duar, asnjë dorë nuk guxon të prekë “çunat” që mbajnë në xhep miliona.
Përballë këtij realiteti, shteti hesht. Opinioni argëtohet. Ndërsa bota e basteve qarkullon — më e fortë se kurrë — gjithmonë nën hijen e politikanëve që betohen se do e pastrojnë.
Kjo skemë nuk mund të funksiononte pa mbrojtjen e policisë dhe pa lidhjen me politikën. Nga hetimi i gjatë del qartë se në shumicën e rasteve, lokalet që punojnë hapur nuk preken. Arrestohen vetëm individë që vendosin baste në celular, pa mbrojtje. Janë këta që mbushin kronikat si “të arrestuar për baste të paligjshme” — një farsë që justifikon se policia “po punon”.
Eraldi, një 30-vjeçar, e përshkruan më qartë se çdo raport zyrtar: “Shkon polici, të merr telefonin dhe të kontrollon se ku futesh. Po lokalin me user? Aty nuk hyn njeri.” Sepse aty ka pagesa mujore që garantojnë qetësinë.
Pse nuk legalizohen?
Ndërkohë, qeveria zyrtarisht thotë se bastet do legalizohen sapo të përgatiten aktet nënligjore. Por burime pranë Komisionit të Licencave konfirmojnë se këto akte janë gati që verën e kaluar. Pra, kush ka interes të mos mbyllet kjo “minierë e zezë”?
Në terren qarkullojnë 2 miliardë euro çdo vit. Për pronarët e basteve është më mirë të paguajnë policinë dhe politikanët sesa të paguajnë taksa. Dhe për “çunat e Tom Doshit” kjo është formula që garanton kontrollin — paratë pastrohen, fuqia në lagje forcohet, vota orientohet.
Konfliktet që presin të shpërthejnë
Në këtë treg, armët janë gjithmonë gati. Konflikte si ai i Lorenc Telhallarit nuk janë të rrallë. Kur borxhet nuk paguhen, kur dikush fut hundët në territorin e tjetrit, grushtet dhe pistoletat janë zgjidhja. Dhe kur gjërat dalin jashtë kontrollit, gjithmonë ekziston një derë: një zyrë elektorale, një politikan që mbyll sytë, një shef policie që e zgjidh me një telefonatë.
E nesërmja: kush do guxojë?
Deri atëherë, Eraldët arrestohen me celularë. Lokalet ‘333’ dhe ‘CR7’ punojnë normalisht. Lendi Palaj shfaqet kur duhet, zhduket kur nuk duhet. ‘Çunat e Tom Doshit’ kontrollojnë prapaskenën, ndërsa ministritë numërojnë aktet nënligjore.
Nëse dikush guxon të flasë, ka frikë. Sepse ky është tregu që e ndan Shqipërinë në territore, në heshtje dhe në para të zeza. Një treg që nuk mund të ekzistonte pa politikën dhe uniformat blu që mbyllin sytë — ose mbase ndajnë fitimin.
Dhe kështu bastet nuk mbyllen kurrë. Vetëm se sot nuk kanë më tabelë — por kanë emra, usera dhe njerëz që garantojnë se gjithçka është “nën kontroll”.
Vijon me shkrimin e radhës….
