“Para se të vija në Gjermani, nuk e dija se do të ishte kaq e vështirë. Thjesht nuk e dija. E dini, ne jemi burra dhe ne burrat nuk jemi mësuar të rrisim fëmijë”, tha Mohammed. Ai iku nga lufta civile në Siri në vitin 2014 me gruan, dy vajzat dhe dy djemtë e tij në Kurdistanin irakian.
Jeta ishte aq e vështirë për familjen atje saqë gruaja e tij, dy vajzat dhe një djalë u kthyen në Siri. Muhamedi, i cili nuk donte të jepte mbiemrin e familjes, mori vendimin për të bërë udhëtimin e rrezikshëm për në Gjermani përmes Libisë dhe përtej Mesdheut në Itali së bashku me të birin, i cili vuan nga atrofia cerebrale, me shpresën për të marrë trajtim mjekësor dhe një ditë të ribashkohej me pjesën tjetër të familjes në Gjermani.
Por dy vjet e gjysmë pasi mbërriti në vend, Mohammedi ende jeton vetëm me djalin e tij 9-vjeçar me aftësi të kufizuara të rënda dhe nuk ka asnjë ide se kur, ose nëse, gruaja dhe dy vajzat e tij do të jenë në gjendje t’i bashkohen. Djali i tij i dytë vdiq pasi u kthye në Siri, një humbje e bërë edhe më e dhimbshme nga ndarja.
Të vendosur në strehim të përbashkët në qendrat e refugjatëve, një mik i ofroi Mohammedit një vend për të qëndruar në atë që ai e përshkruan si një shtëpi të rrënuar. Ai tha se ata mezi ia dalin mbanë me ndihmën sociale.
Muhamedit iu dha statusi i mbrojtjes plotësuese nga autoritetet gjermane. Klasifikimi është për njerëzit që nuk i plotësojnë kriteret specifike për statusin e refugjatit sipas Konventës së Gjenevës, por që përballen me rrezikun e dëmit serioz në vendin e tyre të origjinës, duke përfshirë dënimin me vdekje, torturën, trajtimin çnjerëzor ose degradues, ose dhunën pa dallim në kontekstin e një konflikti të armatosur.
Aktualisht në Gjermani jetojnë rreth 351,400 persona me status mbrojtjeje plotësuese, shumica nga Siria. Ata marrin një leje qëndrimi, fillimisht për një vit. Në vitin 2024, kjo periudhë fillestare u zgjat në tre vjet.* Ata kanë të drejtë të jetojnë dhe të punojnë në Gjermani dhe të përfitojnë nga përfitimet sociale. Por, ndërsa azilkërkuesit dhe refugjatët e njohur kanë të drejtë të ribashkohen me bashkëshortët dhe fëmijët nën moshën 18 vjeç sipas ligjit gjerman dhe të BE-së, ata me status mbrojtjeje plotësuese nuk e kanë këtë të drejtë.
Tani, qeveria e re e koalicionit e Demokratëve të Krishterë konservatorë (CDU), partisë së saj simotër bavareze, Bashkimit Social Kristian (CSU) dhe Social Demokratëve të qendrës së majtë (SPD) ka ndërmarrë hapa për të pezulluar ribashkimin familjar për ata me status mbrojtjeje plotësuese për të paktën dy vitet e ardhshme.
Të premten, më 27 qershor, Bundestagu votoi në favor të këtyre kufizimeve mbi ribashkimin familjar, duke i lejuar ato të hyjnë në fuqi. Ministri i Brendshëm Alexander Dobrindt tha: “Aftësia e vendit për t’u integruar thjesht kishte arritur në një pikë kulmore”, duke shtuar se qytetet dhe bashkitë në të gjithë vendin ishin në kufijtë e tyre.
Statusi i mbrojtjes plotësuese në qendër të debatit për imigracionin
Çështja e ribashkimit familjar për personat me status mbrojtjeje plotësuese ka qenë subjekt i shumë debateve politike në Gjermani. Në vitin 2015, qeveria e udhëhequr nga ish-kancelarja Angela Merkel u dha bashkëshortëve, fëmijëve ose prindërve të përfituesve të mbrojtjes plotësuese të drejtën e ribashkimit. Por kjo e drejtë u pezullua në vitin 2016 pas vetëm një viti.
Që nga viti 2018, familjet e personave që kanë marrë mbrojtje plotësuese kanë mundur të ribashkohen. Megjithatë, qeveria gjermane e kufizon numrin e vizave që lëshon në një maksimum prej 1,000 në muaj. Kjo ka shkaktuar shumë pasiguri për njerëz si Mohammedi dhe familja e tij në Siri, të cilët duhet të përballen me lista të gjata pritjeje, procedura të gjata burokratike dhe një numër të kufizuar vizash.
Në vitin 2024, Gjermania lëshoi rreth 120,000 viza me qëllim ribashkimin familjar, sipas shifrave të Ministrisë së Jashtme të kërkuara nga Mediendienst Integration, një shërbim informacioni i drejtuar nga Këshilli për Migracionin, një shoqatë kombëtare e studiuesve të migracionit. Rreth 10%, rreth 12,000 viza, u lëshuan të afërmve të personave me mbrojtje plotësuese në Gjermani.
Familje të ndara nga sistemi burokratik me lëvizje të ngadaltë
Kritikët, siç është OJQ-ja e të drejtave të njeriut Pro Asyl, kanë thënë se ndarja nga familja mund të shkaktojë një tendosje të madhe psikologjike tek të prekurit, gjë që mund të ketë pasoja për integrimin dhe gjithashtu për imigracionin e parregullt. Pa asnjë rrugë ligjore për t’u ribashkuar me fëmijët, prindërit ose bashkëshortët, disa njerëz marrin rrezikun e përdorimit të rrugëve të parregullta, shpesh të pasigurta, për të arritur të dashurit e tyre në Gjermani.
Ekspertët ligjorë thonë se edhe nëse Direktiva e BE-së për Ribashkimin Familjar nuk zbatohet për personat me mbrojtje plotësuese, sepse është miratuar përpara se të përcaktohet statusi i mbrojtjes plotësuese, ligjvënësit janë ende të detyruar nga Neni Gjashtë i Ligjit Themelor të Gjermanisë dhe e drejta për jetë familjare e sanksionuar në Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut.
Megjithatë, një kufizim i rëndësishëm është futur nga Gjykata Kushtetuese Federale në Gjermani dhe është pranuar nga Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut.
“Nëse ekziston një alternativë e jetës familjare në një vend tjetër, veçanërisht në vendin e origjinës, atëherë nuk ka të drejtë automatike për ribashkim familjar në Gjermani“, tha Thomas Gross, një ekspert i ligjit gjerman dhe të BE-së në Universitetin e Osnabrück.
Partia e Majtë e Gjermanisë gati të padisë qeverinë për kontrollet e azilit
Gjykata Kushtetuese e Gjermanisë në fund të fundit do të duhet të vendosë nëse ndërprerja e ribashkimit familjar për personat me mbrojtje plotësuese është ligjërisht e lejueshme, gjë që ka shumë të ngjarë të zgjasë me vite. Ndërkohë, familjet si ajo e Mohammedit mbeten të ndara për një kohë të pacaktuar nga procese ligjore dhe burokratike që ecin ngadalë.
“Nuk është çështje që të shkosh në ambasadë dhe të nesërmen të hipësh në një fluturim për në Gjermani. Është një procedurë e ndërlikuar dhe shpesh e gjatë”, tha Gross për DW.
Një studim i kohëve të fundit zbuloi se duheshin nga gjashtë muaj deri në më shumë se dy vjet para se anëtarëve të familjes t’u lëshoheshin viza nga ambasadat gjermane.
“Ndonjëherë përfshin teste ADN-je, ndonjëherë ambasada është larg në një vend tjetër, gjë që është praktikisht e pamundur për shumë njerëz”, tha Gross.
Mohammedi tha se nuk ka qenë në gjendje të mësojë gjermanisht ose të punojë sepse, pa mbështetjen e gruas së tij ose të afërmve të tjerë të ngushtë, ai është në fakt një kujdestar me kohë të plotë për djalin e tij, i cili ka nevojë për vizita të rregullta në spital. Viza e tij e mbrojtjes plotësuese është e vlefshme për një vit dhe një rinovim është larg të qenit i sigurt pasi një gjykatë shtetërore federale vendosi që një burrë sirian nuk kualifikohej për statusin e mbrojtjes plotësuese sepse e konsideronte Sirinë një vend të sigurt .
“Duhet të ketë ndihmë nga shteti që familja ime të vijë këtu, kjo është një situatë e jashtëzakonshme humanitare. Dua të them, si mund ta duroj më këtë?,” tha Mohammedi. /DW
