Që nga qershori 2021, OLAF ka kallëzuar penalisht Frida Krifcën dhe 7 vartës të saj në SPAK për abuzime me vlerën 134 milionë euro të programit IPARD-II, dhënë për projekte fiktive, ndërtime të luksit dhe interes të pushtetit të ngushtë . Por SPAK nuk ka lëshuar asnjë urdhër për marrjen në pyetje, apo për arrestimin e ish‑ministres Krifca, pavarësisht volumit të gjerë të dosjes që OLAF dorëzoi .
Në shtator 2021, edhe pse raporti i BE-së ndaj abuzimeve ishte në tryezën e kryeministrit, Krifca u caktua ministre – e më pas këshilltare kryesore në kabinetin Rama . Deri në 2023, pavarësisht tre kallëzimeve nga OLAF në SPAK, nuk pati pyetje publike, arrest apo masa kufizuese ndaj saj .
Madje në mars 2024, OLAF i ka dërguar SPAK-ut një letër-kujtese duke kërkuar “mbylljen” e hetimit deri në prill – në mungesë veprimi, çështja caktohej të kalohej te EUROJUST, me mundësi të marrjes në pyetje detyruese në Bruksel . Por as edhe pas këtij ultimatumit nuk pati asnjë veprim konkret: as thirrje në pyetje, as urdhër arresti .
Eurojust ka kërkuar SPAK-ut të bënte marrjen e saj në pyetje, pasi Krifca refuzoi dy kërkesa për pyetje në Bruksel . Kjo injorim tregon se SPAK nuk përdor as makinat ligjore për ndjekjen e personave në pozita në rrezik, përfshirë ish‑drejtoreshën e AZHBR.
Çfarë e pengon SPAK? Opozita dhe analistët politikë akuzojnë ndikimin e kryeministrit Rama, që ka riafirmuar mbrojtjen ndaj Krifcës duke e vendosur në kabinet – sinjal ky i qartë se nuk do lejojë masat juridike ndaj personave të besuar .
Ndërkohë që SPAK i ka të gjitha provat: dosje OLAF, letër-kujtesa, kërkesë nga Eurojust, por asnjë procedurë ndaj Fridës – kjo heshtje ngre alarmin për kapje politike të institucionit. Pa urdhër arresti dhe pa marrje në pyetje, SPAK duket se zbatohet si një mekanizëm formal, jo si një institucion që godet krimet ekonomike në nivele të larta.
Pas kallëzimeve zyrtare të paraqitura nga OLAF dhe EUROJUST në Prokurorinë e Posaçme (SPAK), hetimet për shpërdorimin e 138 milionë eurove të fondit IPARD janë ndalur plotësisht. Ish-ministrja Frida Krifca është promovuar në kabinetin e Kryeministrit, ndërsa fermerët shqiptarë kanë mbetur pa ndihmën e premtuar, dhe Bashkimi Europian ka vendosur të ndalojë financimet si pasojë e korrupsionit të pandëshkuar.
Bashkimi Europian ka marrë një qëndrim të prerë: fondet për bujqësinë shqiptare do të mbeten të pezulluara. Hetimet zbuluan keqpërdorim të fondeve IPARD nga Agjencia për Zhvillim Bujqësor dhe Rural (AZHBR), ku shuma të mëdha janë përdorur jo për qëllime agrare, por për përfitime të bizneseve të lidhura me segmente të pushtetit, përfshirë emra të fuqishëm të politikës, oligarkë, trafikantë dhe drejtues vendorë.
Këtë herë, Komisioni Europian i ka komunikuar Kryeministrit Edi Rama se Shqipëria nuk do të përfitojë asnjë grant bujqësor nga IPARD edhe në vitin 2026. Shkaku kryesor: mungesa e përgjegjësisë dhe dënimeve për keqpërdorimet e fondeve në periudhën 2017–2021, e cila përfshin vlerën prej 138 milionë eurosh.
Ndërkohë që në publik flitet për një proces hetimor të pavarur nën drejtimin e SPAK-ut, faktet në terren tregojnë mungesë veprimi. Sipas burimeve të afërta me hetimin, institucionet shqiptare kanë refuzuar në fillim të bashkëpunojnë me OLAF dhe EUROJUST, duke kufizuar aksesin në dokumentet e AZHBR dhe Ministrisë së Bujqësisë. Vetëm pas presioneve të Brukselit, dosjet u hapën, por nuk u ndërmor asnjë veprim ligjor apo disiplinor ndaj përgjegjësve.
Në vend të ndëshkimit, Frida Krifca, ish-drejtoreshë e AZHBR dhe ministre e Bujqësisë, u caktua si këshilltare në Kryeministri. Ndërkohë, bashkëpunëtorët e saj u sistemuan në funksione të reja në administratën shtetërore. Deri më tani, qeveria nuk ka dorëzuar raportin përfundimtar mbi këtë çështje në Këshillin e Europës, pavarësisht kërkesave zyrtare nga Brukseli.
Sipas burimeve nga BE, përfshirja direkte e zyrtarëve të lartë në këtë aferë, përfshirë dhe Kryeministrin Rama, ka bërë që ky rrjet shpërdorues të funksionojë pa pasoja. Fondet që duhet të shkonin për zhvillimin rural janë përdorur për ndërtimin e hoteleve dhe resorteve në zonat më të shtrenjta turistike të vendit. Në listën e përfituesve përmenden emra si Gjergj Luca, Tërmet Peçi, dhe të tjerë të lidhur me pushtetin.
Kjo është arsyeja pse këtë herë Brukseli nuk i është drejtuar më SPAK-ut për veprim. Mosbesimi në sistemin shqiptar të drejtësisë ka çuar në një vendim të drejtpërdrejtë politik: fondet do të qëndrojnë të ngrira deri në një njoftim të dytë, të paktën deri në fund të vitit 2026.
Duhet kujtuar se në muajt shkurt dhe prill 2023, OLAF dhe EUROJUST depozituan kallëzime të plota në SPAK, të shoqëruara me dokumentacion të detajuar. Por, ndonëse BKH nisi disa hetime paraprake, ato u ndërprenë brenda pak javësh pa asnjë sqarim publik.
Fondi IPARD, i destinuar për të mbështetur bujqësinë dhe fermerët shqiptarë, përfundoi në xhepat e atyre që nuk kanë asnjë lidhje me tokën. BE ka informuar zyrtarisht autoritetet shqiptare se një nga arsyet kryesore për mosfinancimin është mungesa e ndëshkimeve për këtë abuzim.
Më 25 mars 2024, OLAF i kërkoi zyrtarisht SPAK-ut që të përfundonte hetimet brenda muajit prill të atij viti. Pavarësisht kësaj, nuk është ndërmarrë asnjë hap konkret, dhe çështja vijon të qëndrojë pezull.
Heshtja institucionale shihet si një mbrojtje aktive për të implikuarit, duke përfshirë zyrtarë të lartë, biznesmenë me lidhje politike, dhe persona të afërt me qeverinë. Hetimi i thelluar i kësaj afere, sipas burimeve të BE, do të çonte drejt selisë së Kryeministrisë dhe më tej, në një proces gjyqësor të padëshiruar për strukturat aktuale të pushtetit.
Për rrjedhojë, ndërsa drejtësia dhe qeveria shqiptare zgjedhin të heshtin, janë fermerët ata që po paguajnë faturën. Mungesa e fondeve dhe e investimeve do të thotë një goditje e rëndë për bujqësinë shqiptare, një sektor jetik për ekonominë dhe jetesën në zonat rurale. E gjithë kjo për shkak të një grushti njerëzish që trajtuan ndihmën europiane si një mjet pasurimi personal.
