Analizë nga Timoni.al
Ndërsa shumica e shqiptarëve flenë të qetë duke besuar se privatësia e tyre është një e drejtë e garantuar, në prapaskenë po ndodh një ndërhyrje e paprecedentë në jetën e përditshme të çdo qytetari. Me një shkelje të qartë të çdo norme ligjore, etike dhe njerëzore, kompania celulare **One Albania**, në bashkëpunim me autoritetet shtetërore, ka vendosur në funksion një sistem gjigand survejimi: teknologjinë Deep Packet Inspection – ose shkurt DPI.
Këto pajisje nuk janë kamera të zakonshme. Janë më të rrezikshme se çdo përgjim tradicional, sepse nuk kanë nevojë të jenë në dhomën tuaj të gjumit për të parë çdo gjë që bëni – mjafton të keni një telefon të lidhur me rrjetin e “One Albania”.
Çfarë është DPI dhe pse duhet të frikësoheni tani, jo më vonë
*Deep Packet Inspection* është një teknologji e nivelit ushtarak që përdoret për të analizuar, filtruar dhe ndonjëherë modifikuar përmbajtjen e çdo pakete të dhënash që kalon përmes një rrjeti. Në praktikë, kjo do të thotë se kompania që e përdor mund të:
– Monitorojë çdo faqe që vizitoni në kohë reale
– Gjejë se cilët persona keni kontaktuar, edhe në aplikacione të “enkriptuara”
– Shohë çfarë keni kërkuar në Google, cilat video keni parë në YouTube
– Ndjekë lëvizjet tuaja gjeografike përmes aplikacioneve që përdorni
– Dhe në disa raste, të përgjojë mesazhe e përmbajtje në aplikacione më pak të mbrojtura
Pajisjet DPI nuk janë vendosur për të “bllokuar TikTok-un”, siç u tha. Nëse kjo do të ishte arsyeja, do mjaftonte një bllokim në nivel DNS ose IP, jo një sistem i tërë survejimi që analizon çdo të dhënë që kalon në rrjet. Me fjalë të tjera, TikTok-u është preteksti. Qëllimi i vërtetë është kontrolli.
“One Albania” në rolin e Big Brother-it të ri shqiptar
Dhe kush është kompania që sot mban në dorë këtë fuqi? Pikërisht “One Albania”. Një kompani që:
– nuk ka dhënë asnjë deklaratë publike për DPI-të
– nuk ka shpjeguar se çfarë marrëveshjeje ka bërë me shtetin
– nuk ka publikuar asnjë politikë të re privatësie
– nuk ka informuar konsumatorët për ndërhyrjen në trafikun e tyre personal
Në heshtje totale, One Albania ka lejuar instalimin e një teknologjie që lejon përgjimin masiv të gjithë përdoruesve të saj. Dhe kjo është bërë pa një ligj, pa një vendim gjykate, pa një garanci mbrojtjeje për të dhënat tuaja personale.
Po, ju që keni një numër One, po përgjoni veten tuaj pa e ditur.
“Betohemi që nuk po ju përgjojmë” – Ironia e një shteti pa ligj
Autoriteti Kombëtar për Sigurinë Kibernetike (AKSK) pranoi publikisht se pajisjet janë instaluar. Dhe më pas, kreu i këtij institucioni “siguroi” qytetarët që nuk do të përdoreshin për qëllime përgjimi. Por ai harroi të përmendë:
– Nuk ka asnjë vendim qeverie apo ligj të posaçëm që autorizon DPI
– Nuk ka asnjë institucion mbikëqyrës të pavarur që kontrollon përdorimin e tyre
– Nuk ka një manual apo protokoll se kush ka akses dhe si kontrollohet ai akses
Një deklaratë televizive nuk është garanci. Sidomos në një shtet ku përgjimet janë përdorur politikisht për vite të tëra, ku platformat qeveritare bien nën sulme banale, dhe ku miliona euro janë shpërdoruar pa asnjë ndëshkim.
Çfarë ndodh kur kontrolli kalon në duar të gabuara?
Le të imagjinojmë një skenar shumë realist për Shqipërinë:
Një biznesmen rival i një tjetri paguan një teknik të One Albania që ka akses në pajisjet DPI. Ai i jep një shumë të majme për të monitoruar trafikun e rivalit: cilat faqe shikon, çfarë kërkon, me kë flet, çfarë adrese IP përdor.
Ose një politikan i korruptuar urdhëron një “njeri të besuar” brenda kompanisë që të ndjekë një gazetar kritik: cilat burime kontakti ka, nga cilat IP shkon në email, cilat platforma përdor për të komunikuar.
Në këto raste nuk kemi më vetëm shkelje privatësie – kemi **kërcënim direkt ndaj lirisë, ndaj sigurisë, ndaj vetë shtetit ligjor.
As TikTok-u, as hakerat – por vetë ne jemi rreziku
Na u tha se DPI janë për të “mbrojtur nga hakerat”. Por si ka mundësi që një teknologji që supozohet të jetë kaq e dobishme, përdoret vetëm për një vit? Dhe vetëm për TikTok-un? A nuk ka rrezik hakerash edhe pas një viti?
E vërteta është ndryshe: DPI janë vendosur për të testuar kapacitetin e kontrollit të rrjetit në Shqipëri. Janë vendosur për të përgatitur terrenin për një sistem mbikëqyrjeje të centralizuar, që mund të përdoret për çdo qëllim – nga censura, te përndjekja politike, te përgjimi i lirë i qytetarëve.
Pse nuk është bërë kjo transparencë? Sepse nuk duan që ju të dini çfarë ndodh me jetën tuaj dixhitale.
A është ky fundi i privatësisë në Shqipëri?
Nëse heshtim sot, po. Sot është One Albania, nesër janë të gjitha kompanitë. Sot është DPI, nesër janë kamera me njohje fytyre, softuerë gjurmimi, kontroll total dixhital. Dhe në fund, nuk do ketë më ku të ikësh.
Kush mban përgjegjësi për këtë situatë?
– “AKSK”, që po vepron pa transparencë dhe pa kuadër ligjor
– “One Albania”, që po lejon instalimin e pajisjeve survejimi pa informuar konsumatorët
“Qeveria”, që ka heshtur plotësisht për këtë operacion dhe nuk ka dhënë asnjë shpjegim publik
Zgjidhja është në dorën tënde – ndërroni numrin, mos jini pjesë e këtij sistemi
Në një vend pa garanci, pa mbikëqyrje dhe pa ndëshkime, vetëmbrojtja është detyrë.
Ndërro numrin. Largoju One Albania. Bëj zërin tënd të dëgjohet.
Nuk është thjesht një kartë telefoni – është dera e përparme drejt intimitetit tënd, drejt familjes tënde, drejt mendimeve dhe jetës tënde personale. Mos ia dorëzo askujt pa pyetje.
Sepse kur sistemi të shembet dhe të gjithë të thonë “s’e dija”, ti të paktën do kesh vepruar.
