SHBA- Kur Presidenti amerikan Donald Trump u takua me Presidentin ukrainas Zelensky në Nju Jork shtatorin e kaluar, kandidati i atëhershëm presidencial i SHBA-së shprehu besimin se mund ta çonte luftën në Ukrainë në një fund të hershëm. “Nëse fitojmë, mendoj se do ta zgjidhim shumë shpejt,” tha ai. Në një debat televiziv, Trump kishte premtuar se do ta “zgjidhte çështjen para se të bëhesha president”. Ky ishte një përshkallëzim i angazhimit të tij të mëparshëm në maj 2023 për të ndaluar luftimet në 24 orët e para të presidencës së tij.
Trump ka qenë tani në detyrë për më shumë se dy muaj dhe përpjekja për t’i dhënë fund një konflikti kaq të hidhur dhe kompleks mund të marrë kohë. Në një intervistë televizive fundjavën e kaluar, presidenti amerikan pranoi se kur premtoi t’i jepte fund luftës brenda një dite, ai ishte “duke qenë paksa sarkastik”.
Ka shumë arsye për përparimin më të ngadaltë nga sa mund të kishte parashikuar Ekipi Trump. Së pari, besimi i presidentit në fuqinë e diplomacisë së tij personale, një-në-një mund të ketë qenë i gabuar. Ai ka besuar prej kohësh çdo problem ndërkombëtar mund të zgjidhet nëse ulet me një udhëheqës tjetër dhe bie dakord për një marrëveshje. Trump foli për herë të parë me Vladimir Putin më 12 shkurt, një bisedë prej një ore e gjysmë që ai e përshkroi si “shumë produktive”. Të dy liderët folën sërish më 18 mars.
Por është e qartë se këto thirrje telefonike nuk arritën të sigurojnë armëpushimin e menjëhershëm të përkohshëm 30-ditor të kërkuar nga Trump. I vetmi lëshim thelbësor që ai ia hoqi Putinit ishte një premtim për t’i dhënë fund sulmeve ruse ndaj objekteve energjetike të Ukrainës, një angazhim që ai akuzohet nga Ukraina se e ka thyer brenda disa orësh nga telefonata.
Së dyti, presidenti rus e ka bërë të qartë se nuk ka ndërmend të nxitohet. Komentet e tij të para publike për negociatat erdhën javën e kaluar në një konferencë shtypi që ishte një muaj i tërë pas telefonatës së tij me Trump. Putin tregoi se ishte me vendosmëri kundër strategjisë së SHBA-së me dy faza për të kërkuar një armëpushim të përkohshëm përpara se të fliste për një zgjidhje afatgjatë. Në vend të kësaj, ai tha se çdo bisedë duhet të trajtojë ato që ai i sheh si “shkaqet rrënjësore të luftës”, përkatësisht frika e tij për një aleancë në zgjerim të NATO-s dhe vetë ekzistenca e Ukrainës si një shtet sovran paraqesin disi një kërcënim për sigurinë e Rusisë. Ai gjithashtu shtroi pyetje dhe kushte të detajuara që duhet të përgjigjen dhe të përmbushen përpara se të arrihet marrëveshje.
Së treti, strategjia e SHBA-së për të drejtuar fokusin e saj fillestar në Ukrainë mund të jetë vlerësuar gabim. Shtëpia e Bardhë erdhi në besimin se presidenti Zelensky ishte pengesa për paqen. Diplomatët perëndimorë pranojnë se qeveria ukrainase ishte e ngadaltë për të kuptuar se sa shumë kishte ndryshuar bota me ardhjen e Trump. Por presioni i SHBA-së mbi Kievin që çoi në konfrontimin tashmë famëkeq në Zyrën Ovale, kur Trump dhe zëvendëspresidenti i tij, JD Vance, ngacmuan liderin ukrainas, konsumoi kohë, përpjekje dhe kapital politik. Ai gjithashtu prishi marrëdhëniet transatlantike, duke vënë në mosmarrëveshje Evropën dhe SHBA-në, një tjetër problem diplomatik që mori kohë për t’u zgjidhur. Gjatë gjithë kohës, Vladimir Putin u ul dhe shijoi shfaqjen, duke i kushtuar kohë.
Së katërti, kompleksiteti absolut i konfliktit e bën të vështirë çdo zgjidhje. Oferta e Ukrainës ishte fillimisht për një armëpushim të përkohshëm në ajër dhe në det. Ideja ishte që kjo do të ishte relativisht e thjeshtë për t’u monitoruar. Por në bisedimet e javës së kaluar në Jeddah, SHBA këmbënguli se çdo armëpushim i menjëhershëm duhet të përfshijë gjithashtu vijën e frontit më shumë se 1200 km të gjatë në lindje. Menjëherë kjo e bëri më të komplikuar logjistikën e verifikimit të çdo armëpushimi. Kjo, natyrisht, më pas u refuzua nga Putin.
Por edhe pajtimi i tij për propozimin më modest, për t’i dhënë fund sulmeve ndaj infrastrukturës energjetike, nuk është pa probleme. Janë detajet rreth atij propozimi që do të zënë pjesën më të madhe të negociatave teknike që pritet të zhvillohen të hënën në Arabinë Saudite. Ekspertët ushtarakë dhe të energjisë do të hartojnë lista të detajuara të termocentraleve të mundshëm, bërthamorë ose të tjerë, që mund të mbrohen.
Ata gjithashtu do të përpiqen të bien dakord se cilat sisteme armësh nuk duhet të përdoren. Por dakordimi për ndryshimin midis energjisë dhe infrastrukturës tjetër civile mund të marrë pak kohë. Mos harroni: Ukraina dhe Rusia nuk po flasin me njëra-tjetrën; ata po angazhohen veçmas dhe dypalësh me SHBA-në, e cila premton se do të kalojë mes dy palëve. Kjo përsëri i shton kohën.
Së pesti, fokusi i SHBA-së në përfitimet ekonomike të një armëpushimi tërhoqi vëmendjen nga përparësia e përfundimit të luftimeve. Trump ka shpenzuar kohë duke u përpjekur për të rënë dakord për një marrëveshje kornizë që u jep firmave amerikane akses në mineralet kritike të Ukrainës. Disa e panë këtë si investim të SHBA-së në të ardhmen e Ukrainës – të tjerë si zhvatje të burimeve natyrore të vendit.
Presidenti Zelensky argumentoi fillimisht se ai mund të binte dakord për një marrëveshje vetëm nëse SHBA premtonte t’i jepte Ukrainës garanci sigurie për të penguar agresionin e ardhshëm rus. Shtëpia e Bardhë refuzoi, duke thënë se prania e firmave amerikane të minierave dhe punëtorëve do të ishte mjaft parandaluese. Përfundimisht Zelensky pranoi humbjen dhe tha se do të binte dakord për një marrëveshje mineralesh pa garanci sigurie. Por pavarësisht kësaj, SHBA-ja ende nuk e ka nënshkruar marrëveshjen, duke shpresuar sërish të përmirësojë kushtet, ndoshta duke përfshirë aksesin apo edhe pronësinë e termocentraleve bërthamore të Ukrainës.
Përfundimi i luftërave mund të jetë kompleks dhe kërkon kohë. Ne nuk do të kishim arritur në këtë fazë pa shtyrjen e Trump, por përparimi nuk ka qenë aq i shpejtë apo i thjeshtë sa ai besonte. Në dhjetor 2018, ndërsa ai bëri fushatë për presidencën, Volodymyr Zelensky sugjeroi se negociatat me Vladimir Putin do të ishin mjaft të drejtpërdrejta. “Duhet të flisni në një mënyrë shumë të thjeshtë,” i tha ai gazetarit ukrainas, Dmytro Gordon . “Çfarë doni, cilat janë kushtet tuaja?” Dhe unë do t’u thosha: ‘Këtu janë pikat tona.’ Do të pajtoheshim diku në mes”. Epo, sipas dëshmive të dy muajve të fundit, mund të jetë më e vështirë se kaq./ Marrë nga BBC.
