Millorad Dodik vazhdon të ushtrojë funksionin e presidentit të entitetit të Bosnjë dhe Hercegovinës, Republika Sërpska, pasi dënimi me burgim dhe ndalimi i ushtrimit të funksionit nuk kanë hyrë në fuqi me shpalljen e vendimit.
Në njoftimin e Gjykatës së Bosnjë dhe Hercegovinës nuk përmendet që janë miratuar masa që do ta ndalonin atë, pasi më 26 shkurt u shpall vendimi i shkallës së parë, ndaj të cilit si Prokuroria, ashtu edhe mbrojtja, mund të paraqesin ankesë.
Nëse aktgjykimi në të njëjtën formë bëhet i formës së prerë, Dodik, përveçse pushon së qeni president i RS-së, sipas Kodit Penal të Bosnjë dhe Hercegovinës, humb edhe të drejtën për të ushtruar çfarëdo funksioni publik në Bosnjë dhe Hercegovinë për një periudhë prej gjashtë vjetësh.
Në vendim thuhet se Dodik është dënuar me vendim të shkallës së parë me një vit burgim dhe gjashtë vjet ndalim të ushtrimit të funksionit të presidentit të Republikës Sërpska për shkak të mosrespektimit të vendimeve të Përfaqësuesit të Lartë.
Millosh Llukiq, ushtrues detyre i drejtorit të Gazetës Zyrtare të RS, është shpallur i pafajshëm në procedurën e shkallës së parë.
A i është ndaluar Dodikut veprimtaria politike?
Gjykata e BeH-së në vendimin e saj theksoi se Dodikut i ndalohet të ushtrojë funksionin e presidentit të RS, por nuk përmendet se i është ndaluar veprimtaria politike ose ushtrimi i ndonjë funksioni tjetër.
Megjithatë, në Kodin Penal të BeH-së, në pjesën që flet për moszbatimin e vendimeve të Përfaqësuesit të Lartë, theksohet se masa e sigurisë e ndalimit të ushtrimit të funksionit zbatohet pasi vendimi të bëhet përfundimtar.
Këto masa përfshijnë ndërprerjen e detyrës zyrtare dhe punësimit, si dhe ndalimin e ushtrimit të detyrave zyrtare në organet legjislative, ekzekutive, gjyqësore, administrative ose në cilindo institucion që financohet plotësisht ose pjesërisht nga fondet publike.
Po ashtu, ndalohet edhe marrja e detyrave zyrtare në organet e përmendura më sipër.
Prokuroria e Bosnjë dhe Hercegovinës kërkoi që pasojat juridike të parashikuara me Kodin Penal të përcaktohen në vendim.
Gjykata e BeH njoftoi se në vendim nuk është marrë ndonjë vendim i veçantë, “pasi pasojat juridike të dënimit ndodhin automatikisht, domethënë me forcën e ligjit, pasi vendimi të bëhet përfundimtar”.
Sipas Kodit Zgjedhor të BeH-së, nëse Dodiku dënohet përfundimisht me një vit burgim, ai nuk do të mund të kandidojë më për funksione publike.
Kodi Zgjedhor i Bosnjë dhe Hercegovinës përcakton që zyrtarët e dënuar përfundimisht me dënime me burgim më gjatë se gjashtë muaj, nuk mund të jenë kandidatë për funksione publike në vend.
Sa i përket dënimit me burg, nëse mbetet në të njëjtën kohëzgjatje dhe bëhet përfundimtar, Dodiku mund ta shmangë atë.
Sipas ligjit, një dënim me burgim deri në një vit mund të zëvendësohet me një gjobë me pagesë të njëhershme brenda 30 ditëve me kërkesën e të dënuarit.
Në atë rast, Dodiku do të paguante 100 marka (rreth 50 euro) për ditë, domethënë 36.500 marka (më shumë se 18.000 euro) për të shmangur burgun.
Çfarë ndodh nëse Dodiku nuk e respekton vendimin?
Aleksandar Jokiq, avokat nga Banja Lluka, shpjegoi për Radio Evropa e Lirë (REL) se, nëse vendimi bëhet përfundimtar, askush nuk do ta ndalojë Dodikun të hyjë në ndërtesën ku ndodhet selia e presidentit të RS-së.
“Nëse bëhet përfundimtar, ai nuk guxon të ushtrojë funksionin, duhet ta lërë atë ose të shpallen zgjedhjet. Të dyja opsionet janë të mundshme”, tha Jokiq.
Ai theksoi, gjithashtu, se Dodiku duhet të shqetësohet për pasojat që rrjedhin nga kjo, të cilat, ndër të tjera, përfshijnë edhe ndalimin e mundshëm.
“Nëse ai e shkel këtë ndalim, nëse bëhet përfundimtar, do t’i caktohet një dënim me burgim në kohëzgjatjen e mbetur të ndalimit. Pra, nëse i është thënë se ndalimi është për gjashtë vjet dhe ai pas dy vjetësh fillon të merret me politikë, do të shkojë në burg për katër vjet”, tha Jokiq.’
Cila është procedura pas vendimit të shkallës së parë?
Pasi vendimi për Dodikun është shpallur, Gjykata ka një afat prej 30 ditësh për t’ua dorëzuar palëve një kopje të vendimit, pas së cilës fillon afati për apelim.
Afati për apel të mbrojtjes dhe prokurorisë është 15 ditë, me mundësinë e zgjatjes për 15 ditë shtesë me një kërkesë të veçantë.
“Kopja dërgohet me postë, me dërgesë të rekomanduar, dhe nga momenti i marrjes, kur secili e merr vendimin, nga ai moment fillon afati për apelim. Në thelb, vendimi nuk është përfundimtar derisa të kalojë afati për apelim dhe të mos bëhet apel ose deri në momentin kur të vendoset për apelimet, nëse ato refuzohen ose pranohet apeli dhe ndryshohet vendimi i shkallës së parë”, tha Jokiq.
Ai thekson se ekziston edhe një mundësi e tretë, ku apeli pranohet dhe çështja kthehet për rigjykim. Në këtë rast, procedura fillon nga e para, me përjashtim që dëshmitarët e dëgjuar më parë nuk dëgjohen përsëri për të njëjtat rrethana, por lexohet dëshmia e tyre.
“Kjo do të thotë se ka disa variante kur vendimi bëhet përfundimtar, por është e sigurt që ai nuk është përfundimtar ditën e shpalljes, madje as ditën e dorëzimit të vendimit palëve”, tha Jokiq.
Për çfarë është dënuar Dodiku?
Në seancat e Kuvendit të RS-së në qershor të vitit 2023, u miratuan ligje kundërkushtetuese, sipas të cilave, aktet ligjore të përfaqësuesit të lartë nuk do të publikohen në Gazetën Zyrtare të Republikës Sërpska, dhe vendimet e Gjykatës Kushtetuese të BeH-së, të cilat sipas Kushtetutës së BeH-së janë përfundimtare dhe të detyrueshme, nuk do të zbatohen në territorin e këtij entiteti.
Përfaqësuesi i Lartë, Christian Schmidt, i anuloi këto ligje më 1 korrik 2023 dhe bëri ndryshime në Kodin Penal të BeH-së, duke e bërë moszbatimin e vendimeve të tij një vepër penale.
Më 7 korrik 2023, Dodiku nënshkroi dekretet për shpalljen e këtyre ligjeve si të vlefshme dhe ato u publikuan në Gazetën Zyrtare të Republikës Sërpska.
Prokuroria e BeH-së ngriti aktakuzë kundër Dodikut dhe Lukiqit më 11 gusht, dhe gjykata e konfirmoi më 11 shtator./REL
