Të dielën në Turqi zhvillohet zgjedhjet vendore. Vota pritet të jetë një tregues i mbështetjes, ose mungesës së saj, për Presidentit Rexhep Taip Erdogan. Një nga garat që ka ngjallur interes është ajo për Stambollin, kur një rol të rëndësishëm pritet të luajnë votuesit kurdë. Shumë prej tyre duket se kanë vendosur të lënë anash dallimet partiake dhe të mbështesin kundërshtarin kryesor të Presidentit Erdogan duke lëkundur shpresat e tij për të marrë sërish qytetin që dikur e kishte udhëhequr.
Turqia mban zgjedhjet komunale në 81 provinca të dielën, me Partinë për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP) të Presidentit Tajip Erdogan që kërkon të rimarrë qytetet që humbi në 2019, duke përfshirë qytetin më të madh të vendit, Stambollin dhe kryeqytetin, Ankaranë. Të dielën qendrat e votimit do të jenë të hapura nga ora 07:00. deri në orën 16:00. në krahinat lindore dhe nga ora 8 e mëngjesit. deri në orën 5 pasdite në pjesën tjetër të vendit. Rezultatet e para priten në orën 22:00. te dielen.
Analistët e shohin votimin nga njëra anë si një “test” mbarëkombëtar të mbështetjes për Erdoganin dhe nga ana tjetër konsolidimin e opozitës, veçanërisht kryetarit të Stambollit Ekrem Imamoglu. E sigurt është se një garë e paqartë pritet në qytetin që pret më shumë se 16 milionë banorë dhe gjeneron më shumë se një të katërtën e PBB-së së vendit.
Çfarë është në rrezik?
Në votimin e fundit lokal të vitit 2019, opozita kryesore Partia Popullore Republikane (CHP) arriti të rrëzonte Erdoganin kur mbizotëroi në Stamboll dhe Ankara dhe i dha fund më shumë se dy dekadave të sundimit nga AKP dhe paraardhësit e saj islamikë. Erdogan, i cili ka qeverisur Turqinë për më shumë se dy dekada dhe ka bërë fushatë të fortë për AKP-në javët e fundit, filloi karrierën e tij politike si kryebashkiak i Stambollit në 1994.
Gati 11 milionë njerëz kanë të drejtë të votojnë në qytet, sipas Këshillit të Lartë Zgjedhor. Pjesëmarrja në zgjedhjet e përgjithshme dhe lokale është shumë e lartë në Turqi, duke arritur në 90%. Kundërshtari kryesor i kryebashkiakut aktual Imamoglu është Murat Kurum i AKP-së, një ish-ministër i qeverisë. Sondazhet i japin Imamoglu një epërsi të lehtë. Majin e kaluar, Erdogan u rizgjodh president dhe partia e tij fitoi shumicën në parlament.
Pse ka rendesi?
Buxheti komunal i Stambollit eklipson të gjitha 80 qytetet e tjera të vendit me 16.05 miliardë dollarë në 2024, ndërsa buxheti i qytetit të dytë, Ankarasë, është 2.85 miliardë dollarë. Stambolli ka një rëndësi të veçantë për Erdoganin, pasi ai u ngrit në skenën politike gjatë mandatit të tij si kryetar bashkie midis 1994 dhe 1998.
Imamoglu është shfaqur si alternativa kryesore e opozitës ndaj Erdoganit. Nëse ai fiton një mandat të dytë si kryetar bashkie, ai ka shumë të ngjarë të kandidojë në zgjedhjet e ardhshme presidenciale, thonë analistët, ndërkohë që një humbje mund të prishë karrierën e tij dhe ta hedhë opozitën në një konfuzion edhe më të madh.
Për Erdoganin, rimarrja e Stambollit dhe Ankarasë do të nxiste ndjekjen e tij për një kushtetutë të re që potencialisht mund të zgjasë sundimin e tij përtej vitit 2028, që shënon fundin e mandatit të tij aktual, thonë analistët. Sipas Kushtetutës aktuale, presidenca është e kufizuar në dy mandate. Por Erdogan siguroi një mandat të tretë vitin e kaluar falë një zbrazëtie ligjore të krijuar nga kalimi në një sistem presidencial në vitin 2018, pasi mandati i tij fillestar ishte shërbyer sipas sistemit të mëparshëm.
“Testi elektoral është gjithashtu i rëndësishëm për Erdoganin për një kushtetutë të re (ose amendamente kushtetuese) që do të anashkalojë kufijtë e mandatit presidencial dhe do të heqë elementët e mbetur të pavarësisë së gjyqësorit,” tha Wolfango Piccoli, bashkë-president i Teneo (Firma e Marrëdhënieve me Publikun dhe konsultimi).
47 -vjeçari Kurum ka qenë ministër i Mjedisit dhe Urbanizimit nga korriku i vitit 2018 deri në qershorin e kaluar, ndërkohë që largohet nga kjo detyrë pas zgjedhjeve parlamentare të vitit 2023. Më pas u zgjodh deputet i Stambollit. I lindur në Ankara, Kurum shërbeu në agjencinë shtetërore të strehimit masiv TOKI nga 2005 deri në 2009 dhe më vonë si menaxher i përgjithshëm i Emlak Konut, një kompani shtetërore e investimeve në pasuri të paluajtshme.
52 -vjeçari Imamoglu, me origjinë nga qyteti i Trabzonit në Detin e Zi, ishte një guvernator rajonal në qytet përpara se të bëhej kryebashkiak i Stambollit. Ai fitoi zgjedhjet e vitit 2019 në Stamboll me mbështetjen e një aleance të CHP-së, partisë nacionaliste IYI dhe Partisë Pro-Kurde Popullore Demokratike (DEM), e quajtur tani DEM. Këtë vit IYI dhe DEM po paraqesin kandidatët e tyre. Shumë nga kurdët e Turqisë janë të vendosur të lënë mënjanë besnikërinë partiake dhe të mbështesin Imamoglun të dielën, sipas anketuesve.
Anketuesit thonë se kryebashkiaku aktual i Ankarasë Mansur Yavas, një ish-guvernator në Ankara, është lehtësisht përpara pretendentit të AKP-së, Turgut Altinok, një tjetër ish-guvernator.
