Nga ALMER TOSKA/ Gazetar
Nevoja për këtë një opozitë të fortë është shumë e nevojshme sot në Shqipëri. Në të gjithë rajonin, dhe pavarësisht nga përkatësia e tyre politike, partitë opozitare janë në telashe të thella: qofshin ato të përjashtuara nga qeveria apo vazhdojnë kalimin e tyre në shkretëtirë, shumë prej tyre e kanë gjetur veten të paaftë të riorganizohen dhe të ofrojnë një alternativë të qëndrueshme ndaj qeverive si në rastin e Shqipërisë po ashtu edhe në vendet e Ballkanit.
Nga një perspektivë e tregut të lirë, ideja për të ndihmuar ato parti në nevojë, qofshin ato në zhvillim apo institucionale, mund të tingëllojë kundërintuitive. Për shembull, me ekonominë tingëllon e arsyeshme të lëmë “dorën e padukshme” të ofertës dhe kërkesës të vendosë se çfarë do të ofrohet dhe çfarë jo. Ata që përshtaten me ndryshimet lulëzojnë, dhe ata që nuk zhduken thjesht – njësoj si kali dhe karroca që zhduken pas shpikjes së transportit publik masiv dhe demokratizimit të prodhimit të automjeteve.
Përveç se, në këtë rast, vdekja e partive politike (nganjëherë partive masive institucionale) mund të nënkuptojë fundin e konkurrencës politike dhe krijimin e një monopoli ose oligopoli, i cili në aspektin ekonomik dhe politik zakonisht nuk është as i mirë për konsumatorin/ qytetari apo partia në pushtet. Nxitja e konkurrencës është një nga gjërat që i bën demokracitë perëndimore të shkëlqyera dhe për të mbajtur një demokraci funksionale, aktorët politikë duhet të përshtaten.
Strategjia është e thjeshtë: njerëzit nuk mund të detyrohen të adoptojnë strategji të reja. Në vend të kësaj, ata duhet të tërhiqen, të largohen për një moment nga drejtimi i përditshëm i partive të tyre dhe të shohin ide dhe procese të reja që do t’i lejojnë ata të mendojnë ndryshe rolin dhe operacionet e tyre.
Kjo është një nga arsyet që qasja shumëpartiake që kemi marrë është kaq thelbësore: idetë e mëdha vijnë nga njerëz të zgjuar dhe siç shkruante Dekarti. Për një rikompozim të shëndoshë të jetës brenda partike duhet të shkojmë në pyetjen bazë që sjell zhvillim dhe evolimin e një force politike. Pse partia duhet të mbajë primare? A duhet të jenë të hapura apo të mbyllura? Cilët janë përbërësit për të bërë zërin politik të dëgjohet në mediat sociale?
Grupimet politike që janë rreshtuar në frontin opozitar e kanë të nevojshme të reflektojnë mbi rolin e tyre si opozitë. Për çfarë janë aty? A janë vetëm një votë proteste? A përfaqësojnë ata vetëm njerëzit “kundër qeverisë”? Apo janë aty për të ndërtuar një alternativë për njerëzit e vendit të tyre?
Të gjitha partitë politike duhet të shikojnë se ku po shkojnë shoqëritë perëndimore në terma afatgjatë dhe se si mund të zhvillojnë një vizion të politikës që i përshtatet demografisë së së nesërmes dhe jo atyre të së djeshmes. Në një epokë të diversitetit të shtuar dhe ndryshimeve të shpejta shoqërore, me pasoja të dukshme politike, duhen bërë këto pyetje të mëdha në mënyrë që partitë politike të përshtaten dhe të rifitojnë besimin e bashkëqytetarëve të tyre.
Kjo më kthen te një nga pyetjet që bëra në fillim të këtij shkrimi: pse partitë opozitare duhet të jenë efektive?
Në këtë epokë të kthimit të përgjithshëm te sovraniteti, qeveritë mund ta shohin këtë pyetje të denjë për ta bërë – dhe kanë të drejtë ta bëjnë këtë – pasi përgjigja u intereson edhe atyre. Sistemi ynë politik bazohet në debatin e hapur dhe konkurrencën politike, ku idetë takohen, përplasen dhe pranohen, ose refuzohen, nga shumica e qytetarëve. Idetë më të mira vijnë nga kjo përballje, dhe kështu nëse nuk ka konkurrencë për pushtet, rezultati është humbje-humbje për të gjithë. Pa konkurrencë, qytetarët zbulojnë se zëri i tyre nuk dëgjohet dhe për këtë arsye tërhiqen nga politika – një veprim që është vdekjeprurës për demokracinë. Dhe, kur qeveritë e papenguara fokusohen në drejtimin e përditshëm të shtetit dhe harrojnë qëllimet afatgjata.
Të kesh një opozitë të zgjuar dhe konkurruese jo vetëm që është e mirë për opozitën, por edhe e shtyn qeverinë të bëjë më mirë, të rimendojë veprimet e saj dhe t’u japë qytetarëve për të ruajtur avantazhin e saj konkurrues dhe për të fituar zgjedhjet e ardhshme.
